Vuajti Nën Pontin Pilat

Nga djepi në varr, kaq shpejt e kalon Kredoja e Apostujve jetën e Jezusit. Ajo kapërcen shërbesën publike të tij, mrekullitë, predikimet, udhëtimet e marrëdhëniet e tij me dishepujt, dhe shkon nga lindja tek vdekja e Krishtit. Formuluesit e Kredos nuk e bënë këtë gjë për të denigruar mësimet apo mrekullitë e Krishtit, por sepse duke ecur në hapat e Pjetrit, Gjonit dhe Palit, ata kuptonin se gjëja më e rëndësishme në jetën e Jezusit ishte vdekja e Tij. E megjithatë, Kredoja gjen vend për të përmendur Pilatin. Përse kjo gjë? Le të studiojmë se përse Kredoja thekson vuajtjen e Krishtit dhe Pilatin e këtyre vuajtjeve.

Vuajtjet e Krishtit

Gjëja më e rëndësishme në jetën e Krishtit janë vuajtjet dhe vdekja e Tij. Një prej mënyrave të shumta, se si Ungjijtë na e theksojnë këtë gjë, është edhe boja që ato harxhojnë për të folur për këtë gjë. Një e treta e Ungjillit sipas Mateut, Markut dhe Lukës përshkruajnë vetëm javën e fundit të Jezusit në Jerusalem, ndërsa Gjoni i dedikon gjysmën e Ungjillit të tij, ngjarjeve të kësaj jave. Nuk ekziston asnjë biografi e ndonjë njeriu të shquar, në të cilin autori merr gati gjysmën e hapësirës së librit, për të përshkruar javën e fundit të heroit të librit. Por për Jezusin, fundi i jetës së Tij është historia e Tij.

Fundi i jetës së Krishtit, me të gjitha vuajtjet e rënda që ai përjetoi, ishte vetëm një intensifikim i të tërë jetës që ai jetoi në tokë. Edhe pse ne nuk na pëlqen që të dëgjojë lajmë traumatike e plot gjak, ne nuk duhet ta kthejmë kokën nga ana tjetër, e as nuk duhet të harrojmë se adhurojmë një Shpëtimtar, jeta e të cilit u damkos nga vuajtje të thella. Ja shtatë mënyra se si vuajti ai: (1) Ai dorëzoi vullnetarisht gëzimin dhe lumturinë e qiellit, prezencën e mrekullueshme Atit dhe të Frymës, për të shërbyer për ne në tokë. (2) Ai përjetoi dobësitë e natyrës tonë njerëzore (urinë, etjen, sëmundjet, lodhjen, trishtimin dhe brengat. (3) Ai njohu deprivimet e varfërisë. (4) Ai duroi fyerjet, tradhtinë, shpifjen e përgojimin, blasfemimin, refuzimin dhe përbuzjen. (5) Ai përjetoi tundimet nga Djalli si asnjë prej nesh. (6) Ai pati një vdekje të turpshme dhe të tmerrshme. (7) Ai përjetoi dhimbjen dhe ankthin e hidhur në shpirtin e tij si një i akuzuar dhe i mohuar e i braktisur nga Ati i Tij qiellor. Kjo e fundit është veçanërisht e rëndësishme, sepse Ai nuk ishte thjesht një hero i cili vdiq në mënyrë tragjike, dënimi i padrejtë i të cilit duhet të na shkaktojë keqardhje.

Filmi Pasionet e Krishtit nga Mel Gibson është një prodhim shumë tërheqës, por i paaftë për të përshkruar atë që synon të bëjë, vuajtjet e Krishtit. Fjala pasion vjen nga Greqishtja biblike e Dhiatës së Re, πάσχειν, që më pas u përkthye nga Latinët si passio dhe që në shqip do të thotë “të vuash.” Problemi me filmin qëndron në mungesën e interpretimit teologjik të vuajtjeve të Krishtit. Filmi përshkruan dhe të shtyn fuqishëm që të të vijë keq për torturimin e një njeriu të mirë i cili vuajti dhe vdiq në një mënyrë të tmerrshme e të dhunshme. Por vurratat e kamxhikëve dhe gozhdëve në trupin e gjymtyrët e aktorit, as nuk fillojnë të përshkruajnë atë që Krishti përjetoi në trupin dhe në shpirtin e Tij, urrejtjen e pafund dhe inatin e vrullshëm të Perëndisë kundra tërë mëkatit të tërë racës njerëzore. Në gjashtë orë, Krishti vuajti të tërë masën e pafundme të zemërimit të drejtë të një Perëndie pafund.

Një prej pyetjeve që bëhet është se kush e vrau Krishtin? Pilati, Perëndia apo njerëzit? Në fakt është gabim që t’ia lësh fajin ndonjë personi të vetëm. Pilati, në kredon e Apostujve përfaqëson tradhtimin, refuzimin dhe mohim e Krishtit nga e gjithë bota. Rembrandti i famshëm, në tablonë e tij të njohur, Ngritja e Kryqit (1633), pikturoi edhe vetën e tij në të e madje në qendër të saj, për të simbolizuar që ai ishte shpirtërisht prezent në kryqëzimin e Jezusit, dhe që në fakt ai ishte një prej kryqëzuesëve të Jezusit.

Në fakt, ishin mëkatet i tërë njerëzve dhe dashuria e Perëndisë ato që vranë Krishtin. Të gjithë njerëzit, pavarësisht se ku janë e kush janë, janë mëkatarë dhe kanë nevojë për faljen nga Perëndia dhe pajtimin me të. Ky mëkat, kjo paaftësi njerëzore për të shkuar tek e për tu pranuar nga Perëndia bënë vuajtjet dhe kryqëzimin e Krishtit, e Perëndisë-Njeri një domosdoshmëri. Kaq të thella i ka rrënjët mëkati në qenien njerëzore sa që ne nuk jemi në gjendje që të thyejmë vargonjtë skllavërues të saj. Njeriu është skllav i mëkatit. Ungjilli na deklaron se Perëndia veproi për të thyer dominimin e mëkatit mbi ne. Përmes vuajtjeve dhe vdekjes së Jezus Krishtit, Perëndia ndryshon situatën tonë. Faji i mëkatit falet, fuqia e tij thyhet, njolla e saj pastrohet.

Por ky shpengim pati një kosto të lartë. Falja e mëkateve ka një kosto të sajën, që kërkonte vuajtjen dhe vdekjen e Birit të Perëndisë. Për lidhjen ndërmjet vuajtjes dhe shpengimit lexojmë tek Isaia 52:13-53:12, një pasazh prekës që përshkruan vuajtjet e mistershme të Shërbëtorit të Perëndisë. Ai ishte i pafajshëm, ai vuajti në vend të njeriut për shkak të mëkatit të njeriut.

I përçmuar dhe i hedhur poshtë nga njerëzit,

            njeri i dhembjeve, njohës i vuajtjes…

Megjithatë ai mbante sëmundjet tona

            dhe kishte marrë përsipër dhembjet tona

por ne e konsideronim të goditur, të rrahur nga Perëndia

            dhe të përulur.

Por ai u tejshpua për shkak të shkeljeve tona,

            u shtyp për paudhësitë tona;

ndëshkimi për të cilin kemi paqen është mbi të,

            dhe për shkak të vurratave të tij ne jemi shëruar.

Ne të gjithë endeshim si dele;

            secili prej nesh ndiqte rrugën e vet,

dhe Zoti bëri që të bjerë mbi të

            paudhësia e ne të gjithëve.

ai ka mbajtur mëkatin e shumë vetave

            dhe ka ndërhyrë në favor të shkelësve.

(Isaia 53:3-6, 12)

Dhiata e Re e shikon këtë pasazh të përmbushur në vuajtjet e Krishtit Jezus, si Shërbëtori i vërtetë i Përvuajtur i Perëndisë (1 Pjetrit 2:21-25). Vuajtjet e Krishtit nuk ishin as të pakuptimta dhe as aksidente të historisë, por mënyra e mrekullueshme dhe e mistershme e Perëndisë me atë të së cilës Ai siguroi shpëtimin për gjithë botën.

Por vuajtjet e Krishti janë të rëndësishme edhe për të adresuar vuajtjet tona sot. Shekulli i 20 ka qenë shekulli më i përgjakshëm në historinë e njerëzimit. Tmerret e kota dhe të pashpjegueshme të Luftës së Parë Botërore, kampet e asgjësimit të Hitlerit, gjenocidi Komunist kudo ku u vendos, miliona fëmijë të abortuar çdo vit-fryt i ateizmit tolerant, dhe së fundmi, terrori dhe vuajtjet e të Krishterëve kudo nëpër botë por veçanërisht në botën Arabe nën terrorin e “Regjionit të Paqes”, të shtyjnë të mendosh për lidhjen ndërmjet vuajtjeve të Krishtit dhe të vuajtjeve tona. Një lëvizje politike e njohur si Protest Atheism, doli si reagim ndaj këtyre gjërave. Kredoja e tyre thotë: “Ne nuk mund të besojmë në një Perëndi i cili qëndron i sigurt atje lart në qiell, ndërsa e gjithë kjo vuajtje vazhdon në tokë. Nëse ai nuk e njeh vuajtjen atëherë ai nuk na njeh ne.” Por e vërteta e Ungjillit është se Perëndia nuk qëndroi i paprekur nga vuajtjet atje lart në qiell, në fakt ai e përjetoi vuajtjen tonë po aq, dhe në fakt më shumë se sa ne. Prandaj dhe doktrina e trupëzimit të Perëndisë në njeri është kaq e rëndësishme. Prandaj dhe kredoja thekson vuajtjet e Krishtit. Tek Heb 2:14-18 lexojmë: “Sepse, duke qenë se bijtë kanë marrë pjesë prej mishi dhe gjaku, po ashtu edhe ai u bë pjesëtar në po ato gjëra, që të shkatërronte, me anë të vdekjes, atë që ka pushtetin e vdekjes, domethënë djallin, edhe të çlironte të gjithë ata që nga frika e vdekjes i ishin nënshtruar robërisë për tërë jetën…Prandaj ai duhej t’u ngjante në çdo gjë vëllezërve, që të mund të ishte i mëshirshëm e kryeprift besnik në ato që i përkasin Perëndisë, për t’u bërë pajtim për mëkatet e popullit. Sepse, duke qenë se ai vetë hoqi kur u tundua, mund t’u vijë në ndihmë atyre që tundohen.”

Por le të kemi kujdes, që kur flasim për vuajtjet e njerëzimit dhe ato të Krishtit të mos i barazojmë ato me njëra-tjetrën. Vuajtjet e Zotit tonë Jezus Krisht janë unike. Kjo jo vetëm për shkak të personin të tij unik si Biri i përjetshëm i Perëndisë i cili u bë njeri përmes trupëzimit, por unik në atë që Ai vuajti zemërimin dhe urrejtjen e Perëndisë për ne dhe mëkatin tonë. Pali thotë se Perëndia “e bëri të jetë mëkat, për ne, ai që nuk njihte mëkat, që ne të bëhemi drejtësia e Perëndisë në të” (2 Kor. 5:21). Në vuajtjet e Krishtit ne dëshmojmë realitetin e pakrahasueshëm dhe mahnitës të Perëndisë në personin e Krishtit, i cili për shkak të dashurisë që kishte për ne, mbajti mbi veten e Tij dënimin që mëkati ynë meritonte. Krishti “mbajti në trupin dhe në shpirtin e tij zemërimin e Perëndisë kundër mëkatit të të gjithë racës njerëzore,  në mënyrë që përmes vuajtjes të Tij si e vetmja sakrificë shlyese,  Ai të mund të çlironte trupin dhe shpirtin tonë nga dënimi i përjetshëm dhe të fitonte për ne favorin e Perëndisë, jetën e drejtë dhe të përjetshme” (Katekizmi i Heidelbergut, 37). Vuajtjet dhe kryqi i Krishtit janë jo vetëm demonstrimi i shenjtërisë së Perëndisë, i gjëmës së mëkatit tonë, dhe i urrejtjes së Perëndisë ndaj mëkatit tonë, por edhe demonstrimi i dashurisë së Perëndisë për krijesat e tija. Në vuajtjet zëvendësuese të Zotit Krisht, ne shikojmë harmoninë e përsosur ndërmjet dashurisë së Perëndisë dhe drejtësisë së tij, sepse Ati e dha Birin e tij “për të treguar drejtësinë e tij në kohën e tanishme, me qëllim që ai të jetë i drejtë dhe shfajësues i atij që ka besimin e Jezusit” (Rom. 3:25-26).

Gjykimi i Pilatit

Dihet që Krishti vuajti dhe u kryqëzua nën urdhrat e Pontit Pilat. Por përse duhet, që kredoja të përmendë Pilatin, kur nuk përmend shumë nga jeta e Krishtit e aq më pak nga ndonjë prej Apostujve të Tij? Për disa të Krishterë kjo është e çuditshme, për disa të tjerë kjo ka qenë ofenduese. Sido që të jetë, Guvernatori (apo Prokuratori) i Judesë nga viti 26 deri 36, ka mbetur pjesë e Kredos, Në fakt është shumë e rëndësishme që Kredoja e Apostujve e përmend atë. Do të rendisim disa arsye.

Së pari, përmendja e Pilatit e rrënjos Kredon në histori. Rufinusi i Aquilesë, një teolog dhe historian i shekullit të pestë (340-410 AD) shkroi: “Ata që na dhanë Kredon treguan shumë urtësi kur theksuan datën  se kur ndodhën këto gjëra, me qëllim që të mos lejojnë asnjë lloj pasaktësie apo paqartësie të mos trazojë qëndrueshmërinë e traditës.” Përmendja e Pilatit e lidh Kredon me historinë. Ajo afirmon se kemi të bëjmë me një ngjarje, dhe që kryqëzimi i Krishtit në fakt ka ndodhur vërtetë në histori. Ungjilli nuk është një gojëdhënë apo një mit, por një ngjarje e rëndësishme dhe madje qendrore për historinë e njerëzimit, që ndodhi në një vend të caktuar në një kohë të caktuar (Luka 3:1-3).

Kjo është e rëndësishme sepse ne të gjithë jetojmë në histori, jemi pjesë e saj. Ungjilli na afirmon se Perëndia vetë hyri në këtë telajon e historisë, u bë pjesë e kohës dhe e hapësirës që Ai vet pat krijuar, në mënyrë që të takohet me ne dhe të na shpengojë ne. Perëndia zbriti në tokë me qëllim që të na takonte aty ku jemi, në kohë dhe në hapësirë. Doktrina e Trupëzimit na tregon se Perëndia zbriti poshtë tek ne që të na ngrinte ne lart tek Ai. Ky është realizmi i besimit të Krishterë. Ungjilli nuk ka të bëjë vetëm me idetë, por me faktin se Perëndia veproi dhe vazhdon të veprojë në histori.

Së dyti, përmendja e Pilatit rrëfen realitetin e vuajtjeve të Krishtit. Çfarë ne lexojmë në Ungjill e rrëfejmë përmes kësaj kredoje nuk është një alegori apo simbol i vuajtjeve universale të racës njerëzore në përgjithësi, por vuajtjet e një personi specifik, e Krishtit Jezus, Birit të trupëzuar të Perëndisë, i lindur në mënyrë të virgjër prej Marisë, që u rrit në Nazaret të Galilesë, që u tradhtua e u braktis nga gjithkush që ai njihte e donte, që vuajti dhe madje edhe u kryqëzua nën urdhrat e Pontit Pilat.

Së treti, përmendja e Pilatit vë në dukje karakterin publik të gjykimit, vuajtjeve dhe kryqëzimit të Krishtit. Pilati përfaqëson dëshminë e botës në vuajtjen dhe vdekjen e Shpëtimtarit që ajo mohon. Ditët e fundit të shërbesës publike të Jezusit u bënë përpara vështrimit të të gjithë kombit që ndodhej në atë kohë në Jerusalem për të festuar Pashkën. Procesi gjyqësor u bë në prezencën e dëshmitarëve, rrahja e kamxhikomi ndodhi në prezencën e armiqve e akuzuesve të tij, kryqëzimi u bë në shesh të hapur e përpara syve të të gjithëve. Ishte pamundur që ndokush të mohonte se këto gjëra ndodhën ashtu siç ndodhën.

Së katërti, përmendja e Pilatit deklaron pafajësinë e Krishtit. Përmes Pontit Pilat, si përfaqësues dhe garantues i ligjit dhe të drejtës Romake, autoriteti i të cilit vinte nga Perëndia, deklarohet dhe autentikohet pafajësia e Krishtit. “Pilati-thotë Mateu-mori ujë dhe i lau duart para turmës, duke thënë: ‘Unë jam i pafaj për gjakun e këtij të drejti’ (Mateu 27:24).” Ligji Romak e gjeti Krishtin plotësisht të pafajshëm. Dhe kështu kjo na kujton se nuk ishte për mëkatet e tij, por për tonat që ai vuajti e vdiq. “Krishti ka vuajtur një herë për mëkatet, i drejti për të padrejtët, për të na çuar te Perëndia” (1 Pje. 3:18).

Së pesti, Pilati përmendet në Kredon e Apostujve edhe si përfaqësuesi i tërë botës në mohimin e Krishti. Mohimi i Krishtit nga të tijtë dhe në fakt nga e gjithë bota është një prej temave kryesore të Dhiatës së Re. Shëmbëlltyra e Vreshtarëve të Këqij tek Marku 12:1-11 flet për këtë. Ai u mohua nga ata që kishte njohur që prej rinisë së Tij në Nazaret (Luka 4:16-30), vëllezërit e Tij deshën që ta lidhnin (Marku 3:21), drejtuesit fetar të vendit e blasfemuan  dhe e gjykuan (Mateu 26:59-66), ndërsa Pilati  e gjykoi dhe e dënoi si një kërcënim politik i stabilitetit të pax Romana në rajon. Prandaj edhe Gjoni deklaroi se “Drita erdhi në botë dhe njerëzit deshën errësirën më tepër se dritën, sepse veprat e tyre ishin të mbrapshta” (Gjo. 3:19).

Në të gjitha këto arsye, le të mos harrojmë kryesoren, se sipas Apostullit Pal, “nuk ka pushtet veçse prej Perëndisë; dhe pushtetet që janë, janë caktuar nga Perëndia” (Rom. 13:1). Këtë i tha edhe Krishti Pilatit, “Ti nuk do të kishe asnjë pushtet përmbi mua, po të mos të qe dhënë prej së larti” (Gjo. 19:11). Ponti Pilat ishte Prokonsuli që kryqëzoi Krishtin në përputhje më dekretin sovran të Perëndisë. Nuk ishte aksident që Perandoria e madhe Romake ishte në zotërim të Izraelit dhe që Biri i Perëndisë u lind nën atë qeverisje. Nuk ishte aspak një aksident historik që gjykimi i Jezusit u bë para një gjykatësi civil, i cili në fillim tha “Unë nuk gjej asnjë faj tek ky njeri” (Luka 23:4), por që më pas ia dorëzoi Krishtin, kryqit të Golgotës. Në të tëra këto ishte Perëndia i plotfuqishëm, i cili kontrollon gjithçka, dhe bën që të gjitha gjërat të funksionojnë së bashku për të përmbushur planin e Tij. Plani i tij ishte që Biri të vuante në vendin tonë, dhe që ne të kishim provat e patjetërsueshme të drejtësisë, të vlerës së pafundme të vuajtjeve të Tij shpaguese për mëkatin tonë, që besimi ynë të themelohej në të vërtetën, të kemi jetën e përjetëshme përmes Tij. “Ai bëri të jetë mëkat për ne ai që nuk njihte mëkat, që ne të bëhemi drejtësia e Perëndisë në të” (2 Kor. 5:21).

Unë Besoj në…Birin e Tij të Parëlindur

Përse Kredoja e Apostujve përdor shprehjen “Birin e tij të vetëmlindur?” A nuk gjejmë në Bibël të thuhet se engjëjt janë bij të Perëndisë (shiko Jobin 1:6 se bashku me 2:1)? Mbi të gjitha, a nuk quhen besimtarët gjithashtu bij të Perëndisë (Gal. 4:6; Fil. 2:15; 1 Gjo. 3:2)? Po. Kjo është e vërtetë. Por kur rrëfejmë me kredon se besojmë në “Birin e tij të vetëlindur,” duhet të kuptojmë se vetëm Krishti është Biri i natyrshëm dhe i përjetshëm i Perëndisë. Ne nga ana tjetër, jemi bij të birësuar të Perëndisë, që nuk vijmë nga përjetësia po jemi të krijuar në kohë dhe hapësirë, dhe se jemi të adoptuar nga hiri përmes vetë Krishtit. Pra, përgjigja fshihet pas dallimit ndërmjet birit të natyrshëm dhe bijve të adoptuar. Le të shikojmë më në detaj ndryshimin. së pari natyrën hyjnore të Krishtit si Biri i trupëzuar, si Perëndia-Njeri; dhe së dyti, marrëdhënien që ka ky Bir me Atin Perëndi në ndryshim nga njerëzit.

Biri i Perëndisë

Krishti është Biri i Atit Perëndi, i cili u bë njeri me qëllim që të bëhej Shpëtimtari ynë dhe për të përmbushur detyrën për të cilët Ati i Tij e pat shuguruar e mandatuar, dhe për të cilën Fryma e pat fuqizuar e vajosur. Krishti është i vetmi Bir i vërtetë dhe i përjetshëm si dhe Perëndi i vërtetë e i përjetshëm, së bashku me Atin dhe Frymën. Dhiata e Re insiston në këtë gjë, kur përdor termin monogenes – i vetëmlinduri. “Fjala u bë mish dhe banoi ndër ne; dhe ne soditëm lavdinë e tij, si lavdia e të vetëmlindurit prej Atit, plot hir e të vërtetë… Askush s’e pa Perëndinë kurrë; i vetëmlinduri Bir, që është në gjirin e t’Et, është ai që e ka bërë të njohur.” (Gjo. 1:14, 18). Termi ka për qëllim që të theksojë të veçantën, uniken, të papërsëristshmen. Marrëdhënia që Biri ka me Atin si dhe natyra që Biri ka në vetvete, është plotësisht unike dhe tjetër në krahasim me krijesën. Termi ka për qëllim që të theksojë natyrën hyjnore që Biri ka në vetvete si plotësisht Perëndi, dhe marrëdhënien hyjnore me Atit, si një “Perëndi prej Perëndie” siç thotë Kredoja e Nikeas. Por çfarë provash kemi për hyjninë e Biri si Perëndi prej Perëndie?

Së pari, kjo vjen domosdoshmërish nga vetën natyra e Perëndisë. Perëndia është i përjetshëm, i pafund dhe i pandryshueshëm. Nëse kjo është e vërtetë, atëherë Ati Perëndi ka qenë përjetësisht një At, pafundësisht një At, dhe pandryshueshmërish një Atë. Por si mund të ketë qenë Perëndia një Atë, përjetësisht, nëse Ai nuk ka pasur një Bir për nga përjetësia, pra një Bir të përjetshëm? Perëndia është i pandryshueshëm. Është e pamundur që Ai të mos ketë qenë dikur një At, por ndryshoi në natyrën e Tij dhe u bë më vonë i tillë.

Në këtë kuptim, themi se ne besimtarët nuk mund të jenë kurrë bij si Biri. Ne jemi bij të Perëndisë sepse Ai pati mëshirë për ne dhe na zgjodhi e na adoptoi në familjen e tij. Por për Zoti Jezus Krisht nga ana tjetër, kjo ishte një çështje e drejtë që ai e mbarte për shkak të qenies së tij si ajo e drejta e birit ë parëlindur, i takon atij natyrshëm. Ne kemi një fillim, Biri vjen nga përjetësia, dhe buron përjetësisht prej esencës hyjnore të Atit. Dhe këtë burim të përjetshëm, Bibla na e përshkruan si vetëmlindje.

Natyra hyjnore e Birit gjenerohet apo buron përjetësisht nga Ati. “Sepse, sikurse Ati ka jetë në vetvete, kështu ia ka dhënë dhe Birit të ketë jetë në vetvete” (Gjo. 5:26). Ati Perëndi është, dhe këtë Ai e ka nga vetvetja. Por po kështu i ka dhënë birit të njëjtën gjë. Pra nga njëra anë Biri e ka qenien e Tij prej Atit, por nga ana tjetër ekziston si një Perëndi. Pra, kur flasim për Krishtin si Biri i Perëndisë dhe si i vetëmlindur, nuk i referohemi ngjizjes dhe lindjes përmes Marisë, pasi këtë Kredoja e thekson në pikën pasardhëse, por gjenerimit nga Ati apo burimit të përjetshëm prej Atit. Pra, edhe pse themi i vetëmlinduri, si një akt i kryer në të kaluarën, është më e saktë që ta shikojmë atë si një akt që vazhdon të ndodhë. Natyra hyjnore e Birit, përjetësisht buron prej asaj të Atit. Kjo është një vetëmlindje e përjetëshme.

Si mund ta ilustrojmë këtë gjë. Në fakt është e pamundur që të gjejmë një analogji të përsosur nga krijesa. Gjëja më a ngjashme që mund të gjejmë është nga analogjia e diellit dhe dritës, por që nuk është e plotë. Dimë se për aq kohë sa dielli ka ekzistuar, ai ka prodhuar dritë. Është e paimagjinueshme për ne një diell pa dritë. Kështu është me Perëndinë. Për aq kohë (nëse mund ta përdorim këtë koncept për Perëndinë) sa Perëndia Ati ka ekzistuar, ai ka edhe gjeneruar apo buruar nga atyra e Tij hyjnore, Birin. Dhe sepse Ati ka ekzistuar gjithnjë, Biri gjithashtu ka buruar gjithnjë nga Ati, përjetësisht i vetëmlindur.

Së dyti, në Bibël shikojmë se Krishti kishte atributet e Perëndisë. Ai kishte atributin e omnipotencës – i gjithëpushtetshëm. Ai deklaroi “Mua më është dhënë çdo pushtet në qiell e në tokë” (Mat. 28:18). Dhe Ai e provoi se ishte kështu. Ai demonstroi fuqinë e Tij mbi natyrën. Ai qortoi erën dhe i foli detit “Pusho, fashitu” (Marku 4:39). Dhe ato iu bindën. Dishepujt pyetën “Vallë, kush është ky, që po i binden edhe era edhe deti?” (4:41), dhe përgjigja është sigurisht, Ai është Biri Perëndi. Biri eci mbi ujë drejt dishepujve të tij të rrezikur në det, dhe furtuna pushoi (Marku 6:48-51).

Ai demonstroi fuqinë e tij mbi demonë (Marku 1:25; 9:14-27), madje mbi një legjion të tërë demonësh (Marku 5:9-13). Ai demonstroi fuqinë e Tij edhe mbi engjëjt besnik të Perëndisë, duke iu referuar atyre shpesh herë si engjëjt e mi (Mar. 8:38; Mat. 26:53).

Ai demonstroi fuqinë e tij mbi jetën dhe sëmundjet. Ai shëroi lebrozë (Mat. 8:1-4); të paralizuar (Luka 5:17-26); dorëthatë (Marku 3:1-12); të verbër (Marku 8:22-26; 10:46-52); epileptikë (Luka 9:37-45); shurdhmemecë (Marku 7:31-37), sa që njerëzit thanë për të: “Ai çdo gjë e ka bërë mirë: Ai i bën që të shurdhët të dëgjojnë dhe memecët të flasin!” (Marku 7:37).

Ai madje demonstroi se kishte autoritet e fuqi madje edhe mbi vdekjen. Pasi pat ngjallur Llazarin nga vdekja (Gjoni 11:35-45); ai u ngrit edhe vetë nga vdekja, për të dhënë provën më absolute se Biri është i gjithëpushtetshmi Perëndi.

Në Bibël shikojmë se ai kishte edhe atributin e gjithënjohjes – omniscience. Krishti tha “Çdo gjë më është dhënë në dorë nga Ati im, dhe asnjëri nuk e njeh Birin, përveç Atit; dhe asnjëri nuk e njeh Atin, përveç Birit dhe atij të cilit Biri don t’ia zbulojë” (Mat. 11:27). Pra Biri deklaron se njohja e tij është e njëjtë më njohjen e Atit. Por sepse Ati e njeh përjetësisht Birit, atëhere edhe Biri e njeh Përjetësisht Atin, aq më tepër që personi i Atit është i pafudmë, atëhere edhe njohja që Biri ka për Atin është e tillë. Është e pamundur për një krijesë të thjeshëtë të njohë Perëndinë e pakuptueshëm. Është e pamundur për një qenie të fundme të përmbajë një qenie të pafundme. Kështu, Ati dh Biri ndajnë së bashku, të njëjtën atribut hyjnor, pra edhe të njëjtën natyrë hyjnore.

Në Bibël shikojme së Ai kishte edhe atributin e omniprezencës – të kudogjendjes.  Fjala e fundit në Ungjillin sipas Mateut, pasi ka dhënë Porosinë e Madhe: “Shkoni, pra, dhe bëni dishepuj nga të gjithë popujt” (Mat. 28:18), ishte, “Dhe ja, unë jam me ju gjithë ditët, deri në mbarim të botës” (v. 20). Dhe kështu dishepujt u nisën. Në fillim ata ishin vetëm dymbëdhjetë. Më pas disa dhjetëra, më pas disa qindra e sot disa mijëra e qindra mijëra. Ata kanë shkuar në çdo kontinent të botës, në çdo komb e fis, dukë dhënë lajmin e mirë të Krishtit në qindra gjuhë të ndryshme të botës. Ata kanë kaluar male e oqeane, dhe gjithnjë Krishti Jezus, Biri i Perëndisë ishte me ta, siç është edhe sot me ne, sepse Ai është Perëndia omniprezent, i kudogjendur dhe i gjithëdijshëm.

Së treti, në Bibël shikojmë se Biri bënte veprat e Perëndisë. Akti më absolut i Hyjit është akti i krijimit. Bibla thotë se Ai është Krijuesi. “Të gjitha gjërat u bënë me anë të tij (fjala), dhe pa atë nuk u bë asnjë nga ato që u bënë” (Gjo. 1:3). Ai është Krijuesi i galaksive. Kjo vërteton se Ai ishte plotësisht Perëndi, përndryshe ndryshimi Krijues-krijesë zhduket dhe kumbet çdo kuptim. Disa heretikë (si për shembull sekti i Ariani apo Dëshmitarët e Jehovait) kanë thënë se Perëndia në fillim krijoi Birin, dhe më pas i dha atij fuqinë dhe autoritetin për të krijuar. Kjo është çmenduri ta pohosh, sepse Biri është ose Krijues ose krijesë. Ideja që një krijese mund ti delegohet autoriteti dhe fuqia për të krijuar  do të thotë që kësaj krijese të parë i është dhënë gjithashtu edhe atributi për të qenë i gjithëdijshëm, i plotfuqishëm, dhe i pafundmë e i kudogjendur, atribute që mund ti këtë vetë Perëndia. Që Biri të jetë Krijues i gjithçkaje duhet pa tjetër që të mos jetë vetë një krijesë e parë e kësaj gjithçkaje. Në fakt “në të u krijuan të gjitha gjërat, ato që janë në qiejt dhe ato mbi dhe, gjërat që duken dhe ato që nuk duken: frone, zotërime, principata dhe pushtete; të gjitha gjërat janë krijuar me anë të tij dhe në lidhje me të” (Kol. 1:16-17).

Pjesë e akteve të Perëndisë është edhe akti i gjykimit. Por Ati ka vendosur që të mos gjykojë vetë asnjë, “por gjithë gjyqin ia dha Birit, që të gjithë ta nderojnë Birin ashtu siç nderojnë Atin; kush nuk e nderon Birin, nuk nderon Atin që e ka dërguar” (Gjo. 5:22-23). Në fakt të gjithë një ditë “do të japin llogari para atij që është gati të gjykojë të gjallë e të vdekur” (1 Pje. 4:5). Apostulli Pal na thotë gjithashtu se është Zoti Jezus Krisht Ai “që ka për të gjykuar të gjallë e të vdekur, në dukjen e tij dhe në mbretërinë e tij” (2 Tim. 4:1).

Së katërti, shikojmë në Bibël, se Biri pranonte dhe urdhëronte adhurimin e Tij si një Perëndi. Lexojmë se “Dhe ja, një lebroz erdhi dhe e adhuroi…” (Mat. 8:2). Se në një rast “iu afrua një nga krerët e sinagogës, ra përmbys para tij, dhe duke e adhuruar i tha…” (Mat. 9:18). i vërberi që shëroi Ai i tha, “Unë besoj, o Zot”; dhe e adhuroi” (Gjo. 9:38). Kudo nga shkoi Judenjtë që dinin të dallonin ndërmjet Perëndisë dhe njeriut, dhe që dinin se adhurimi i njeriut ishte blasfemia më e madhe dhe që dënohesh me vdekje, adhuruan Krishtin, sepse ishin të detyruar që të pranonin e rrëfenin hyjninë e Tij.

Kur Farisenjtë i thanë Jezusit që ti qortonte dishepujt e Tij sepse ata adhuronin dhe lavdëronin emrin e Tij, Ai iu përgjigj: “Unë po ju them se në se këta do të heshtnin, gurët do të bërtisnin” (Luka 19:40). Kur Thomai e adhuroi me fjalët “Zoti im dhe Perëndia im!”, Jezusi e bekoi (Gjo. 20:28). Por kur Apostullit Gjon iu shfaq një engjëll i Tij, dhe Gjoni ra në gjumë para engjëllit, ky i fundit e qortoi: “Ruaju se e bën! Sepse unë jam bashkëshërbëtori yt…Adhuro Perëndinë!” (Gjoni 22:9). Adhurimi i diçkaje tjetër veç Perëndisë është idhujtari. Dhe nëse Jezusi nuk do të ishte Perëndia i trupëzuar në mesin tonë, ai do të ishte fajtor për pranimin e idhujtarisë tonë.

Së pesti, shikojmë se biri ka shenjtërinë si të një Perëndie. Krishti tha që të gjithë njerëzit janë mëkatarë, dhe se zemra jonë është gënjeshtare. “Sepse nga brenda, domethënë nga zemra e njeriut, dalin mendimet e mbrapshta” (Mar. 7:21). Por Ai tha gjithashtu “Cili nga ju më bind për mëkat?” (Gjo. 8:46). Shikojmë Pjetrin që thotë “Zot, largohu prej meje, sepse jam njeri mëkatar” (Lu. 5:8). Dhe Palin që deklaron veten të jetë kryemëkatari (1 Tim. 1:15), por asnjëherë nuk kemi as pranim mëkati nga Krishti, përkundrazi deklarim shenjtërie. Unë “bëj vazhdimisht gjërat që i pëlqejnë” Atit (Gjo. 8:29). Në Kryq ai fali armiqtë e Tij por nuk kërkoi flaje për veten e Tij. Madje, edhe krimineli i kryqëzuar me të tha “Në realitet, ne me të drejtë jemi dënuar, sepse po marrim ndëshkimin e merituar për ato që kemi kryer, ndërsa ky nuk ka bërë asnjë të keqe” (Lu. 23:41).

Jezusi nuk ishte një njeri i mirë. Ai nuk ia lejoi njerëzve këtë opsion që ta thonin. Kur dikush iu drejtua Atij me fjalët “Mësues i mirë,” ai e ndaloi dhe e pyeti: “Përse më quan të mirë? Askush nuk është i mirë, përveç një të vetmi, domethënë Perëndisë” (Luka 18:19). Kjo është e rëndësishme për ta thënë, pasi të gjitha sektet, e mbi të gjitha Islami e quajnë Jezusin një mësues të mirë. Por nuk e kuptojnë se duke thënë këtë kanë rrëfyer kundra qëllimit ë tyre hyjninë e Tij. Si? Nëse nuk ka njerëz të mirë sipas standardit të Perëndisë, dhe nëse vetëm Perëndia është i mirë, atëhere, Krishti ose është Perëndi, ose nuk është i mirë. Ai është ose Perëndia i mirë ose një njeri mëkatar. Dhe kështu, Kurani dhe sektet e tjera, ose duhet të deklarojnë Krishtin mëkatar si të gjithë të tjetërt, ose ta deklarojnë atë Perëndinë siç ka bërë Krishterimi për këto dymijë vite. Krishti nuk ia opsionin njerëzve për ta pranuar si një njeri të mirë por jo si Perëndi. Nuk është e pranueshme që të themi “Oh Jezusi, ai ishte një njeri i mrekullueshëm e i pamëkatë.” Jo, Ai ishte dhe është Perëndia i trupëzuar, Krijuesi i qiellit dhe i tokës; Shpenguesi Hyjnor; Ai i cili mund të thotë “Përpara se sa Abrahami të ishte, Unë jam” (Gjo. 8:58). Dukë thënë këto fjalë, Ai morri mbi veten e tij emrin Jehovah, “Unë Jam.”

Së gjashti shikojmë se Biri ka autoritetin si një Perëndi. Ai predikoi si një person që ka tërë autoritetin e Perëndisë në vetvete. Fjala e Tij sihte fjala e fundit dhe autoriteti final në çdo gjë. Për Dhiatën e Re dhe profetet e saj Ai tha: “Moisiu ka thënë…por unë po ju them,” “Ju keni dëgjuar se ju është thënë…por unë ju them.” Apo, “Me të vërtetë, me të vërtetë po ju them se…” Sa herë që Ai fliste kështu, Ai thoshte fjalën e findit dhe finale. Ai ishte standardi i të vërtetës dhe e vërteta absolute. Kur Ai dha Predikimin në Mal (Mat. 5-7), Ai foli si qëmoti në Malin Sinai ku Ai i dha Ligjin Moisiut, dhe përfshiu gjithçka nën zotërimin e Tij. Krishti është ligjvënësi mbi Sion. Ai madje tha se motivi më i lartë që mund të ketë njeri është që të bëjë diçka për shkakun e Tij, apo për hir të Tij: “Lum ju kur do t’ju shajnë dhe do t’ju përndjekin dhe, duke gënjyer, do të thonë të gjitha të zezat kundër jush, për shkakun tim.” (Mat. 5:11). Ai ose ishte një ego-maniak, ose ishte Perëndia i mishëruar.

Po kështu vëmë re ndryshim ndërmjet tij dhe predikuesve të Tij. Pali tha se “ne nuk predikojmë veten tonë” (2 Kor. 4:5), por Krishti predikonte veten e Tij. Edhe pse nga njëra anë ai thoshte se ishte “zemërbutë dhe i përulur nga zemra” (Mat. 11:19), nga ana tjetër tema qendrore e predikimit të tij ishte vetvetja.

• Unë jam rruga, e vërteta, dhe jeta…
• Unë jam dera e deleve. Të gjithë ata që erdhën para meje janë vjedhës e kusarë…
• Unë jam bariu i mirë; bariu i mirë jep jetën për delet e tija.
• Unë jam hardhia… pa mua nuk mund të bëni asgjë.
• Unë jam dera; nëse dikush hyn nëpërmjet meje, do të shpëtohet…
• Gjoni 14:6; 10:7, 8, 11; 15:5; 10:9

 Dhe kështu vazhdoi gjatë gjithë shërbesës së Tij këtu në tokë. Jezus Krishti predikoi vetveten. Me të vërtetë ai do të ishte egomaniaku më i madh në historinë e njerëzimit, nëse nuk do të ishte me të vërtetë, Perëndi prej Perëndie, Biri i trupëzuar i Atit.

Vargjet e pasazhet e mësipërme nuk janë disa rreshta të shkëputura e të izoluara nga njëra-tjetra. Shkrimet na japin historinë e Zotit Jezus Krisht si historia e Perëndisë, si historia e Birit të përjetshëm, që hyri në racën njerëzore dhe në telajon e kohës me qëllim që të na shpengonte ne.

Bijtë e Perëndisë

Mësimi i mësipërm është i domosdoshëm që të kuptojmë birësimin tonë. Për shkak të Adamit, ne jemi natyrshëm bij të zemërimit dhe të mosbindjes (Efe. 2:2-3). Njerëzit nuk linden bij dhe bija të Perëndisë, sikur të ishte e drejta jonë si qenie njerëzore. Ne lindemi bij të mëkatit. Por ne duhet të bëhemi bij e bija të Perëndisë përmes adoptimit apo birësimit. “Por, kur u mbush koha, Perëndia dërgoi Birin e tij, të lindur prej gruaje, të nënshtruar ligjit, që të shpengonte ata që ishin nën ligj, që ne të fitojmë birërinë” (Gal. 4:4-5). Ungjilli mund të përkufizohet shkurt në këto tre fjalë: Birësim përmes shlyerjes. Zemërata e Perëndisë ndaj nesh është fashitur për shkak të vdekjes së Krishtit me qëllim që ne të pajtohemi me Perëndinë dhe të birësohemi në familjen e Tij.

Pra, qenia Bir, i Krishtit Jezus, apo birërimi (një fjalë e re që nuk gjendet në asnjë fjalor) është ndryshe nga qenia jonë bij e bija të Perëndisë. Ne na bënë bij e bija të Perëndisë, Krishti ka qenë gjithnjë Bir i Perëndisë. Jezusi nuk u bë Bir i Perëndisë në momentin e mishërizimit e lindjes përmes Maries, sikur ti ishte dhënë ndonjë titull apo identitet i ri. Biri i Perëndisë ka qenë gjithnjë Biri i Atit që përpara krijimit (Heb. 1:2). Birërimi për të është i përjetshëm. Birërimi për ne ka një moment fillimi. Nga natyra Ai është Biri i Perëndisë. Nga natyra ne nuk jemi bij të Perëndisë. Ati ndan esencën Tij be Birin, dhe jetën që ka në vetvete (Gjo. 5:26). Por ne nuk ndajmë me perëndinë Triune esencën hyjnore të Perëndisë. Ne quhemi bij dhe bija të Perëndisë sepse na është dhënë një jetë e re dhe hirshëm jemi mirëpritur në familjen e Atit tonë qiellor. “Sepse Perëndia e deshi aq botën, sa dha Birin e tij të vetëmlindurin, që, kushdo që beson në të, të mos humbasë, por të ketë jetë të përjetshme…Ai që beson në të nuk dënohet, por ai që nuk beson tashmë është dënuar, sepse nuk ka besuar në emrin e Birit të vetëmlindur të Perëndisë” (Gjo. 3:1618). Sepse Ndërmjetësi ynë për tek Perëndia nuk ishte vetëm plotësisht njeri, por edhe plotësisht Perëndi, bëhet e mundur adoptimi ynë. Sepse Krishti ishte Bir i Perëndisë, ne mund të bëhemi bij dhe bija të Perëndisë. Birërimi i Krishtit bën të mundur birësimin tonë.

Si pastor, mund të dëshmoj me shembuj se si problemet kryesore të besimtarëve burojnë nga që të Krishterët nuk dinë, nuk kuptojnë ose nuk besojnë doktrinën e birësimit. Birësimi është një akt i hirit të pamerituar të Perëndisë, në dhe përmes Birit të Tij, me anë të së cilës të gjithë ata që Ati i ka shfajësuar e falur, numërohen si bij e bija të Perëndisë (Efe. 1:5; Gal. 4:4-6). Perëndia na jep emrin e Tij (Zbu. 3:12), vendos në ne Frymën e Shenjtë të birësimit (Rom. 8:15), na jep lirinë për tu futur në prezencën e Tij (Efe. 3:12; Rom. 5:2), që të thërrasin Abba Atë (Gal. 4:6). Dhe që nga ai moment, ne jemi nën kujdesin e Tij atëror, marrin të gjitha liritë dhe privilegjet e të qenit anëtarë të familjes së Perëndisë (Rom. 8:17; Gjo. 1:12), marrin mëshirën e keqardhjen e Tij (Psa. 103:13); mbrojtjen e Tij (Fja. 14:26); përkujdesjen e Tij për nevojat e përditshme (Mat. 6:30-32; 1 Pje. 5:7); madje edhe disiplinimin e Tij (Heb. 12:6). Ne jemi trashëgimtarë të të gjitha premtimeve (Heb. 6:12), dhe bashke-trashëgimtarë me Krishtin në lavdi (1Pje. 1:-4; Heb. 1:14); të vulosur për ditën e shpengimit (Efe. 4:12).

Përqafimi me anë të zemrave tona të kësaj të vërtetë të lavdishme është një mënyrë e fuqishme drejt një zemre më të shenjtëruar, e një jetë personale, familjare dhe publike me nderuese për Perëndinë, dhe e një bashkësie lokale e mbushur me hir. Lutja vjen më spontane dhe natyrshëm, dhe na fut më shpejt dhe pa ndrojtje në realitetin e fronit të hirit, ku ne mund t’ia hapim pa frikë zemrat tona dhe të fshehtat tona Perëndisë që tashmë di çdo gjë.

Besimi i këtij realiteti të ri shpirtëror, nga njëra anë na bënë që të ecim plot siguri dhe pa frikë në këtë botë, dhe madje edhe pa e vrarë fort mendjen se çfarë mendon bota për ne. Ne duhet të ecim si bijtë e pronarit të madh të kësaj bote, që një ditë do të trashëgojmë gjithçka. Kjo është bota e Atit tonë, dhe për pasojë edhe e jona.

Por nga ana tjetër duhet të na bën edhe më të përulur dhe zemër butë. Në fakt na rrit mundësinë që të duam më fort dhe më shumë, të falim më shpejt dhe më plotësisht, dhe në mënyrë vetëflijuese edhe ata që na e bëjnë akoma edhe më të vështirë për ti falur dhe dashur.

Birërimi i Krishtit është baza e birësimit tonë. Kjo është arsyeja që rrëfimi i hyjnisë së Krishtit si i vetëlinduri i Atit është zemra e rrëfimit për besimtarin e Krishterë. i gjithë rrëfimi ynë, themeli i shpresës tonë, si për jetën ashtu edhe ne vdekje, është pikërisht kjo. Dhe po kjo është çfarë i prodhon në zemrën e të Krishterit atë ngazëllim “nga një hare e patregueshme dhe e lavdishme” (1 Pje. 1:8), për shkak se “Perëndia e ka pajtuar botën me veten në Krishtin” (2 Kor. 5:19), Apo siç lexojmë tek Rom 8:31-32, “Çfarë të themi, pra, për këto gjëra? Në qoftë se Perëndia është me ne, kush mund të jetë kundër nesh? ³² Sepse ai që nuk e kurseu Birin e vet, por e dha për të gjithë ne, qysh nuk do të na dhurojë të gjitha gjëra bashkë me të?” AMEN.

Unë Besoj në…Krishtin

Dhe Simon Pjetri duke u përgjigjur tha: “Ti je Krishti, Biri i Perëndisë të gjallë”. Mateu 16:16

Shumë njerëz, gabimisht, mendojnë se fjala Krisht është mbiemri i Jezusit të Nazaretit, a thua se ai të ishte djali i Jozef dhe Marie Krishtit. Në fakt, ky term është një titull, që i referohet një detyre e ofiqi. Më saktë, i referohet detyrës që mund ta mbante në mënyrë ekskluzive vetëm një person në tërë historinë e njerëzimit. Prandaj dhe nuk flasim për krishtëra, siç flasim për presidentë apo kryeministra, pasi edhe pse ata janë të rëndësishëm, ata janë të shumtë dhe vijnë e shkojnë, por themi Krishti. Po kështu, është më biblike (si edhe për të shmangur keqkuptimin e mësipërm) që të mos themi Jezus Krishti, por Krishti Jezus. Në fakt po kështu e përdorim në jetën e përditshme formulën “Ofiq + Emër,” si për shembull “Kryeministri X” apo “Doktor Y.” Shumë nga ata që dëgjojnë apo edhe përdorin fjalën Krisht në lidhje me Jezusin nuk e kanë të qartë rëndësinë, kuptimin dhe historikun e këtij titulli. Për Judenjtë e shekullit të parë, ky term ishte i ngjeshur me kuptim dhe tepër i rëndësishëm për jetën e kombit. “Krishti,” është përkthimi në Greqisht, nga Hebraishtja i termit “Mesiah,” që do të thotë “i Vajosuri.”

Krishti është Ungjilli

Kjo është arsyeja se përse diskutohet kaq shumë për Krishtin përgjithësisht në tërë Dhiatën e Re, por në mënyrë më të theksuar në Ungjijtë. Diskutimi ka të bëjë me identitetin dhe veprën e tij. Si do të ishte Krishti? Çfarë do të bënte ai? A përkonte personi dhe vepra e Jezusit me ato që ishin profetizuar mbi personin dhe veprën e Krishtit që pritej të vinte? Qëllimi i ungjijve dhe i tërë Dhiatës së Re është që të vërtetonte, se të tëra ato mbi 300 profeci të Dhiatës së Vjetër që kanë të bëjnë me Krishtin, u plotësuar në personin dhe veprën e Jezusit të Nazaretit. Marku e fillon librin e tij kështu: “Fillimi i Ungjillit të Jezu Krishtit, Birit të Perëndisë. Ashtu si është shkruar tek profetët…,” dhe vazhdon rrëfimi i jetës dhe veprës së Krishtit. Pra, Marku, që në fjalinë e parë të Ungjillit që shkroi ai, rrëfen qëllimin e këtij libri: Krishti erdhi në përputhje me të tëra profecitë e bëra për të! Ky është lajmi i mirë i Ungjijve. Momenti kulmor në Ungjillin sipas Mateut, moment që shërben edhe si qëllimi kryesor i strukturës së librit, është pikërisht deklarata se Jezusi është Krishti. Tek Mateu 16:16, Pjetri rrëfen në emër të të gjithë Kishës se Jezusi është me të vërtetë Krishti që duhej të vinte, dhe këtë ai e bëri mbi bazën e asaj që ai pa. Ky rrëfim, ndan Ungjillin sipas Mateut në dy pjesë. Menjëherë pas këtij rrëfimi, Krishti parathotë për ngjarjet që do ti ndodhnin Atij në Jerusalem, dhe fillon rrugëtimin e Tij për atje që të kryqëzohej. Kjo është për çfarë Jezusin e arrestuan dhe e pyetën me insistim në hetuesi. “Unë po të përbej për Perëndinë e gjallë-i tha kryeprifti-të na thuash në se ti je Krishti, Biri i Perëndisë” (Mateu 26:63). Për këtë madje edhe e tallën: “O Krisht, profetizo! Kush të ra?” (Mateu 26:68); apo “Krishti, mbreti i Izraelit, le të zbresë tani nga kryqi që ta shohim dhe ta besojmë” (Marku 15:32). Pilati i pyeti Judenjtë se çfarë të bënte me Krishtin, dhe tërë populli votoi që të kryqëzohej. Gjoni, gjithashtu, jep qëllimin e tij për shkrimin e Ungjillit që mban emrin e tij: “Por këto gjëra janë shkruar që ju të besoni se Jezusi është Krishti, Biri i Perëndisë dhe që, duke besuar, ta keni jetën në emër të tij” (Gjoni 20:31). Ky ishte edhe qëllimi i predikimit apostolik. Pjetri tha “Ta dijë, pra, me siguri, gjithë shtëpia e Izraelit se atë Jezus që ju e keni kryqëzuar, Perëndia e ka bërë Zot e Krisht” (Vep. 2:36).

Krishti është Ndërmjetësi Ynë

Por le të kthehemi tek rrëfimi i Pjetrit. Kjo deklaratë ishte kaq monumentale sepse Pjetri deklaroi atë që nuk as nuk e kishin kuptuar të tjerët, dhe që as nuk do ta besonin shumë; pra që ky mrekulli-bërës, ky bir marangozi nga Galilea, ky mësues që ulej të darkonte me mëkatarë, që predikonte si asnjë tjetër, dhe që deklaronte gjëra të çuditshme, ishte Mesia i shumë pritur, ai që sillte një mbretëri të re, dhe që do të çlironte popullin e Perëndisë, ai ishte Shpëtimtari i botës dhe Mediatori ndërmjet njeriut dhe Perëndisë. Jezusi ishte Krishti, profeti, prifti, dhe mbreti që duhej të vinte.

Bibla flet gjatë tërë kohës për profetë, priftërinj e mbretër, të dhënë nga Perëndia mbi popullin e Tij. Por përse e bën Perëndia këtë gjë? Që Perëndia të na zbulonte qëllimin për të cilin ne u krijuam. Ne u krijuam në imazhin e Perëndisë, dhe si të tillë të mendonim mendimet e Perëndisë në mënyrë analoge. Por njeriu u krijua edhe që të sundonte, drejtonte e kujdesej për këtë botë si shërbëtor i Perëndisë, dhe në këtë mënyrë, t’ia dedikonte gjithçka lavdisë së Perëndisë.

Por të mendosh mendimet e Perëndisë është të funksionosh si profet, i cili flet fjalët që Perëndia i ka dhënë atij për ti shpallur. Të administrosh si shërbëtor i Perëndisë është të funksionosh si një mbret. T’ia dedikosh gjithçka Perëndisë është të funksionosh si një prift. Njeriu në gjendjen e fillesës, u krijua që të funksiononte si një profet, prift dhe mbret. Ndoshta, nëse njerëzimi nuk do të kishte rënë në Adamin, nuk do të kishte qenë nevoja për ti klasifikuar ato, apo ndoshta nuk do të ishin emëruar si tre ofiqe të dallueshme nga njëra-tjetra. Por njeriu ra në mëkat, dhe Perëndia i institucionalizoi këto tre ofiqe për të na mësuar dy gjëra: Së pari, mëkatshmërinë dhe rënien e plotë të njerëzimit dhe pamundësinë e natyrës së rënë njerëzore; dhe së dyti, se për çfarë lloj Shpëtimtari kemi nevojë. Kurdoherë që Perëndia ngrinte profetë, priftërinj dhe mbretë në Dhiatën e Vjetër, ai po theksonte se një ditë, që Ai do të jepte një ndërmjetës që do ti përfshinte të tëra këto ofiqe në veten e tij në mënyrë të përsosur. Kurdoherë që dilte në skenë një profet, prift apo mbret i pabese apo i pandershëm, Perëndia po theksonte se asnjë njeri mëkatar nuk mund të përmbushte kërkesat e Tij për një shenjtëri të përsosur. Çdo rënie në Dhiatën e Vjetër, ishte në një farë mënyre një thirrje për të dërguar Mesinë.

Nuk është e çuditshme pra, që kur Krishti më së fundi erdhi, ai e pa veten e tij si personi që do të përmbushte standardin e përsosur të Perëndisë për profetët, priftërinjtë dhe mbretërit. Si rrjedhim, Krishti si Ndërmjetësuesi i përsosur Perëndi-Njeri, është Profeti final, Prifti final, dhe Mbreti i përjetshëm. Kur ne themi se Zoti Jezus është Krishti, ne rrëfejmë se ai u shugurua nga Ati dhe u vajos nga Fryma e Shenjtë për të përmbushur një detyrë apo thirrje të veçantë. Kjo ndodhi në pagëzimin e Jezusit nga Gjon Pagëzori. Tel Marku 1:9-11 për shembull, lexojmë: “Dhe ndodhi në ato ditë që Jezusi erdhi nga Nazareti i Galilesë dhe u pagëzua nga Gjoni në lumin Jordan. Dhe menjëherë, kur po dilte nga uji, pa se qiejtë po hapeshin dhe Fryma po zbriste mbi të si një pëllumb. Dhe një zë erdhi nga qielli: “Ti je Biri im i dashur në të cilin jam kënaqur” (shiko edhe Mat. 3:16; Luka 3:21-22). Deklarata e Atit ishte mandatimi i Krishtit për të qenë Krishti, ndërsa rënia e Frymës mbi të, ishte vajosja që jo vetëm e bëri Jezusin e Nazaretit, Mesinë-të Vajosurin e Perëndisë, por edhe e fuqizoi atë që të shërbente me fuqinë e Frymës.

Sepse ai përmbushi Dhiatën e Vjetër, ne sot nuk kemi nevojë për priftërinj. Po kështu, në kishën e Krishterë ne nuk kemi as një dinasti mbretërish, sepse Krishti është biri i fundit dhe final i Davidit, i cili i vendos që të mbretërojë përgjithnjë. Le ti shikojmë këto ofiqe më ne detaj.

Krishti është Kryeprofeti Ynë

“Ai u shugurua nga Ati Perëndi dhe u vajos me Frymën e Shenjtë që të jetë profeti dhe mësuesi ynë kryesor i cili na zbulon përsosmërish këshillën dhe vullnetin e fshehtë të Perëndisë për shpëtimin tonë.” Ai i shugurua e u vajos që të predikonte lajmin e mirë të ardhjes së Mbretërisë së Perëndisë (Marku 1:14), duke thënë “U mbush koha dhe mbretëria e Perëndisë është afër. Pendohuni dhe besoni ungjillin” (15). Ai është “Fjala” i bërë mish (Gjoni 1), fjalët e të cilit janë jeta dhe e vërteta sepse ato janë fjalët që Ati ia dha atij për ti deklaruar (Gjoni 8). Ai është profeti që duhej të vinte. “Vetë Moisiu – predikoi Pjetri – në fakt, u tha etërve: ‘Zoti, Perëndia juaj do të ngjallë për ju një profet si unë nga mesi i vëllezërve tuaj; dëgjojeni në të gjitha gjërat që ai do t’ju thotë!” (Vep. 3:22, citim i LiR. 18:15, krahasoje me Heb 1). Prandaj dhe kur Ai ishte në tokë, “Ai i mësonte, si një që ka autoritet dhe jo si skribët” (Mat. 7:29; Mark 1:22). Madje, edhe armiqtë e tij, në një rast kur erdhëm për ta arrestuar, nuk e bënë dot këtë gjë pasi “Asnjeri nuk ka folur kurrë si ai njeri” (Gjo. 7:46).

Le të theksojmë se Krishti është profeti final dhe suprem. Kjo është e rëndësishme pasi kjo është çfarë e bën Krishterimin të Krishterë. Islami e lëvdon Jezusin si një profet të madh, por jo so profeti i fundit dhe më i madhi, siç pretendojnë të jetë Muhamedi. Mormonët adhurojnë Jezusin si Krishtin dhe Birin e Perëndisë (duke i kuptuar ndryshe nga të krishterët këto terma), por ata ndjekin edhe Jozef Smithin si profetin e ditëve të fundit. Madje edhe shumë Çifutë e pranojnë Jezusin si një mësues të dërguar prej Perëndisë, por jo më të madh se Moisiu, and aq më pak përmbushja e profecisë së Moisiut tek LiR 18:15, apo përmbushja finale e shërbesës së Moisiut dhe të Elias, si pararendësit e Krishtit.

Për të Krishterin, Krishti Jezus është profeti final dhe zbulesa superiore e Perëndisë. “Perëndia, mbasi u foli së lashti shumë herë dhe në shumë mënyra etërve me anë të profetëve, së fundi, këto ditë na ka folur me anë të Birit” (Heb. 1:1-2). Krishti është i vetmi që na e bën të njohur Atin (Gjo. 1:18), që na zbulon natyrën ekzakte të Perëndisë sepse vetëm Ai është “shkëlqimi i lavdisë së Tij dhe vula e qenies së Tij”  (Heb. 1:3). Si profet, Jezusi erdhi të na tregoi rrugën për tek Perëndia, dhe të na deklarojë vullnetin e Perëndisë. Por si Mesia, Kryeprofeti ynë, Ai erdhi jo vetëm që të na zbulojë vullnetin e Perëndisë, por edhe ta përmbushë atë për ne. Ai la jetën e Tij, jo si një shembull që duhet ndjekur i rrugës së Perëndisë, por si e vetmja rrugë për tek Perëndia.

Ai vazhdon të jetë edhe sot Kryeprofeti ynë. Para se të largohej, ai premtoi se do të dërgonte  një tjetër mësues ngushëllues, i cili do të qëndronte përgjithnjë me kishën e Tij, që do ta drejtonte gjithnjë drejt të vërtetës. Kjo është Fryma e Shenjtë. Sot Krishti si Profeti i flet Kishës përmes Fjalës dhe Frymës. Ai dha Shkrimet e Dhiatës së re, përmes agjencisë së Apostujve, të kontrolluar e udhëhequr nga Fryma e Shenjtë (Gjo. 14:26; 16:12-14; Efe. 2:20; 4:11; 1 Sel. 2:13). Kur ne lexojmë Biblën, ose kur ajo na predikohet nga njerëzit e zgjedhur të Krishtit, ne dëgjojmë zërin e Kryeprofeti tonë i cili pastron popullin e Tij përmes instrumentit të Fjalës (Gjo. 10:1-5).

Krishti është Kryeprifti Ynë

Krishti erdhi i mandatuar nga Ati dhe i vajosur me Frymën, “që të jetë kryeprifti i vetëm për ne i cili na ka shpenguar përmes një sakrifice të vetme të trupit të Tij, dhe që vazhdimisht të ndërmjetësojë për ne tek Ati.” Dy ishin detyrat e priftërinjve në Bibël: të ofronin sakrifica për larjen e mëkateve; dhe të ndërmjetësonin në lutje, brenda Shenjtërores, pasi ishte ofruar sakrifica e gjakshme. Krishti është Kryeprifti i përsosur që na bën të pranuar tek Ati dhe na fut në prezencën e Tij, “mbasi e bëri vetë pastrimin nga mëkatet tona, u ul në të djathtën e Madhërisë në vendet e larta.” (Heb. 1:3). Në Dhiatën e Vjetër, Levitët nuk uleshin kurrë gjatë dhe pas shërbesës, dhe as nuk kishin se ku të uleshin sepse Perëndia nuk pat lejuar ndenjëse në arkitekturën e tabernakullit dhe të tempullit. Kjo ishte e qëllimshme sepse asnjë sakrificë nuk ishte përfundimtare, vepra e shlyerjes nuk mbaronte kurrë, problemi i mëkatit nuk do të gjente zgjidhjen përfundimtare deri me ardhjen e Birit. “Ndërsa çdo prift rri përdita në këmbë duke shërbyer dhe duke mblatuar shpesh herë të njëjtat flijime, që nuk mund të heqin kurrë mëkatet, Ai, përkundrazi, pasi dha për gjithnjë një flijim të vetëm për mëkatet, u vu të rrijë në të djathtën e Perëndisë,” (Heb. 10:11-12). Kur Biri i Perëndisë erdhi, prifti i vërtetë, simbole të të cilit ishin priftërinjtë e Dhiatës së Vjetër, dhe derdhi gjakun e Tij për ne, sakrificë që simbolizohej nga sakrificat e kafshëve në Dhiatën e Vjetër, pagesa u shlye plotësisht, dhe kështu nga Kryqi Ai thirri “Ka përfunduar,” (Gjo. 19:30). Prandaj edhe perdja e Tempullit u nda më dysh, nga lart poshtë. Hyrja e njeriut për tek Perëndia ishte siguruar. Sipas Hebrenjve, sakrificat e gjasshme të Dhiatës së Vjetër kanë përfunduar. Ne nuk kemi më nevojë për priftërinj sepse nuk kemi më nevojë për sakrifica (Heb. 7:27; 9:12, 25-26; 10:10-18). i vetmi prift që kemi nevojë është Krishti Jezus sepse sakrifica e fundit e tij ishte fundi dhe përmbushja e sistemit të sakrificave të Dhiatës së Vjetër.

Si pasojë e sakrificës së Tij, Krishti “u ul në të djathtën e Madhërisë në vendet e larta,” në fronin e Tij hyjnor si Kryeprifti ynë. Kjo ishte në përmbushje të Psalmi 110:1 – “Zoti i thotë Zotërisë time: Ulu në të djathtën time deri sa t’i bëj armiqtë e tu stol të këmbëve të tua.” Krishti si Kryeprifti ynë i përsosur dhe i ngritur në prezencën e Atit, me qëllim që të ndërhyjë vazhdimisht për ne në lutje, “prandaj edhe mund të shpëtojë plotësisht ata që me anë të tij i afrohen Perëndisë, sepse gjithmonë rron që të ndërmjetësojë për ta” (Heb. 7:25). Dy ishin detyrat kryesore të Kryepriftit të Dhiatës së Vjetër, të ofronte sakrifica vazhdimit për popullin e Perëndisë, dhe të lutej vazhdimisht për ta. Në Dhiatën e Vjetër, Kryeprifti, mbante mbi gjoks një tabletë me dymbëdhjetë gurë, që simbolizonin dymbëdhjetë fiset e Izraelit, për të cilët Kryeprifti lutej kur futej në prezencën e Perëndisë.  Ndërsa atë pjesë të parë Krishti e ka përfunduar, Ai vazhdon të lutet për ne në prezencën e Atit. Prandaj Pali tha “Kush është ai që do t’i dënojë? Krishti është ai që vdiq, po për më tepër ai u ringjall; ai është në të djathtë të Perëndisë dhe ai ndërmjetëson për ne” (Rom. 8:34).

Krishti është Mbreti Ynë

Krishti erdhi i mandatar nga Ati dhe i vajosur me Frymën edhe “që të jetë mbreti ynë i përjetshëm i cili na qeveris përmes Fjalës dhe Frymës së Tij, dhe që na ruan e mban në lirinë që Ai ka fituar për ne.” Krishti është Mbreti ynë i përjetshëm (Mateu 21:5; Zak. 9:9). Ai nuk erdhi vetëm që të deklarojë lajmin e mirë të ardhjes së mbretërisë së Perëndisë, por edhe ta sjellë atë duke e ngritur përmes Fjalës dhe Frymës, mbi themelin e Apostujve e të Profetëve, ku Ai vetë është guri i qoshes së themelit (Efe. 2:20). I ngritur në të djathtë të Atit, atij i është dhënë i tërë autoriteti dhe fuqia për ti marrë kombet si trashëgimia e tij (Mat. 28:18). Ai ka thyer fuqinë e mëkatit dhe të vdekjes, ka mundur të ligun dhe ushtrinë e tij, dhe do t’ia nënshtrojë të gjithë e gjithçka vetes, e së fundi edhe Atit (1 Kor. 15:24-28).

Tek Psalmi 2:6 Ati thotë: “E vendosa mbretin tim mbi Sion, malin tim të shenjtë.” Jezusi u lind nga mbret. Ai ishte prej dinastisë së Davidit, të cilit Perëndia i pat dhënë përgjithnjë autoritetin mbretëror. Për të Birin, Ati thotë “Froni yt, o Perëndi është në shekuj të shekujve; skeptri i mbretërisë sate është skeptër drejtësie” (Heb 1:8). Kur Pilati e pyeti, nëse ai ishte vërtetë mbret, Krishti nuk e mohoi, përkundrazi e pohoi duke thënë “për këtë unë kam lindur dhe për këtë kam ardhur në botë; që të dëshmoj për të vërtetën” (Gjo. 18:37). Pas ngjallje, Ai i deklaroi dishepujve “Mua më është dhënë çdo pushtet në qiell e në tokë” (Mat. 28:18). Po kështu lexojmë se pasi “shkoi në qiell dhe është në të djathtën e Perëndisë ku i janë nënshtruar engjëj, pushtete dhe fuqie,” (1 Pje. 3:22). Ai është bërë “krye përmbi çdo gjë kishës” (Efe. 1:22; Kol. 1:18). Prandaj dhe ai quhet “i vetmi sundimtar, Mbreti i mbretërve dhe Zot i zotërve,” (1 Tim. 6:16; Zbu. 19:16). “Sepse duhet që ai të mbretërojë, derisa t’i vërë të gjithë armiqtë e tij nën këmbët e veta” (1 Kor. 15:25).

Si Mbreti i përjetshëm, Krishti na mban të lirë. Ai nuk erdhi që të na sigurojë pasuri nga të kësaj botë, shëndet të përsosur fizik, izolim nga vuajtjet, streset, sprovat dhe persekutimet e kësaj bote, apo për të na shpëtuar nga përjetimi i vdekjes. Ai kurrë nuk ia premtoi këto gjëra Kishës së Tij. “Kujtoni fjalën që ju thashë”- i paralajmëroi Krishti të vetët-“Shërbëtori nuk është më i madh se i zoti. Nëse më kanë përndjekur mua, do t’ju përndjekin edhe ju” (Gjo. 15:20). Krishti erdhi që të mbrojë lirinë që Ai fitoi për ne. Ai erdhi që të na mbrojë nga i Ligu dhe nga rënia, dhe të mos na lejojë që t’ia ofrojmë veten tonë sërish skllavërisë së kësaj bote. Ai na do ne si dhe lirinë që ai siguroi për ne.

Krishti është Vajosja Jonë

Tre ofiqet që mban e ekzekuton Krishti si ndërmjetësuesi ynë me Perëndinë, janë jetikë për shpëtimin tonë nga faji, fuqia dhe dënimi i mëkatit. Por ato janë jetike është për shenjtërimin tonë, dhe mënyrën se si ne e jetojmë jetën e Krishterë. Le të mos harrojmë se ne mbajmë emrin e Tij. Ne quhemi të Krishterë, sepse përmes besimit, ne jemi anëtarët të Krishtit, pjesë të trupit ë Tij, dhe kështu marrim pjesë në vajosjen e Tij. “Po secilit nga ne iu dha hiri sipas masës së dhuntisë së Krishtit” (Efe. 4:7). Sigurisht që ka ndryshime në masë ndërmjet vajosjes tonë dhe asaj të Krishtit, ashtu siç edhe ndryshon masa e hirit nga besimtari në besimtar. Por gjëja e mrekullueshme është kjo, që ndryshe nga besimtarët e Besëlidhjes së Vjetër, ne jemi pjesëmarrës në vajosjen e Mesisë dhe kështu në një farë mënyrë ndajmë me të ofiqet e Tij. “Në të vërtetë po ju them: ndër ata që janë lindur prej gruas nuk ka dalë kurrë ndonjë më i madh se Gjon Pagëzori; por më i vogli në mbretërinë e qiejve është më i madh se ai” (Mat. 11:11).

Kjo nuk do të thotë që ne jemi më besnik, më të perëndishëm apo më të zellshëm se sa Gjon Pagëzori. Çfarë Krishti kuptonte me këto fjalë, ishte fakti që do të vinte një ditë në historinë e shpëtimit, dhe që tashmë ka ardhur, kur ne do të bëheshim pjesëtarë të ofiqeve të Shpëtimtarit tonë. Gjon pagëzori nuk mund ta bënte dot kurrë këtë gjë. Për shembull, ishte një mëkat i madh për një mbret që të ndërhynte në funksionet e priftit (1 Sa. 13:1-14). Por kjo është e mundur për besimtarët nën Besëlidhjen e Re.

Kështu, së pari, ne marrim nga vajosja e Tij që të rrëfejmë emrin e Tij. Ne kemi fjalën e plotë të Perëndisë, pra shumë herë më shumë se sa patën besimtarët e Dhiatës së Vjetër. Së dyti, ne marrim nga vajosja e Tij që të ofrojmë veten tonë si një sakrifica e gjallë falënderimi. Pra ne kemi privilegjin “me guxim fronit të hirit,” prezencës së Atit tonë qiellor (Heb. 4:16). Kryeprifti i Dhiatës së Vjetër nuk mund ta bënte këtë gjë. Ne mund të vijmë tek Ati, sa herë dhe kurdo që të duam, për aq kohë sa vijmë me meritat dhe ndërmjetësinë e Krishtit. Së treti, marrim nga vajosja e Tij që të luftojmë me ndërgjegje të pastër kundra mëkatit dhe djallit në këtë jetë. Si bij të Mbretit të përjetshëm dhe vëllezër me Krishtin, ne jemi thirrur që të administrojmë botën për lavdi dhe nderim të Atit (Mat. 28:18-20; Rom. 16:20; 1 Kor. 15:25-28). Nuk është çudi, që Pjetri thotë se në jemi një “fis i zgjedhur, priftëri mbretërore, një komb i shenjtë, një popull i fituar, që të shpallni mrekullitë e atij që ju thirri nga terri në dritën e tij të mrekullueshme” (1 Pet. 2:9). E gjitha kjo sepse jemi pjesëmarrës në vajosjen e Krishtit. Prandaj Krishti dhe vetëm Krishti është Koka dhe sunduesi sovran i Kishës së Tij dhe i ndërgjegjes së besimtarit. Ne mohojmë ne priftërimin si të Kishës Katolike apo Ortodokse, dhe insistojmë në doktrinën biblike ungjillore të priftërimit të të gjithë besimtarëve. Ne të gjithë kemi privilegjin e lartë të ndërhyjmë për njëri-tjetrin përmes ndërmjetësimit të Krishtit si i vetmi Prift i yni. Së fundi, ne marrim nga vajosja e Tij edhe që më pas të mbretërojmë me Krishtin mbi tërë krijesën për gjatë tërë përjetësisë. Kjo do të thotë se ky është vetëm fillimi. Ne do të jemi përgjithnjë profetë, priftërinj e mbretër, si imazh mbajtës të Perëndisë, siç ishim në fillim para rënies, në union me dhe në bindje ndaj Mesisë, Zotit tonë. Është e mrekullueshme që të jesh jo vetëm imazh-mbajtës i Perëndisë, por emër-mbajtës i Krishtit Jezus, Zotit tonë.  AMEN

Unë Besoj në…Jezus

“Unë besoj në Perëndinë, Atin…dhe në Jezus Krishtin, Birin e Tij.” Kjo është deklarata e besimit tonë. Kur Kredoja e Apostujve e deklaron Perëndinë “Krijuesin e qiellit dhe të tokës,” ajo thotë se Krishterimi është ndryshe nga Hinduizmi apo paganizmi; por kur ajo deklaron se ne besojmë në Jezusin, që është Krishti dhe Biri i Perëndisë ajo distancohet plotësisht nga Judaizmi dhe Islami, dhe qëndron stoikisht plotësisht e vetme dhe hyjnore. Kjo deklaratë është si guri i themelit të Krishterimit, ashtu edhe elementi kryesor që e bën atë kaq të veçantë. E gjithë Dhiata e Re u shkrua që të bënte këtë deklaratë, të shpjegonte kuptimin e saj, dhe ta vërtetonte atë.

Krishti është Qendra

Doktrina e Krishtit është themeli dhe qendra e Krishterimit biblik. Kjo reflektohet edhe në strukturën e vetë Kredos. Nga 112 fjalë, 71 fjalë shkojnë për të artikuluar doktrinën e Krishtit. Kredoja flet më shumë për Krishtin se sa për të tëra pikat e tjera të besimit të marra së bashku. Ky bllok Kristologjik qëndron në qendër të kredos e rrethuar nga doktrina e Atit dhe e Frymës. Kjo në vetvete ose është ose blasfemia më e madhe, ose pasqyron të vërtetën më e mrekullueshme. Jezusi qëndron ndërmjet Atit dhe Frymës si diamanti i Kurorës Hyjnore. Arsyeja është sa e qartë aq edhe marramendëse, Jezusi është Krishti, vetë Perëndia i mishëruar në mesin tonë, Emanuel (Mat. 1:23). Është e pamundur që njeriu të njohë Perëndinë, Trininë, shpëtimin, ngjalljen dhe jetën e përjetshme pa Jezus Krishtin. Jezusi tha “Unë jam udha, e vërteta dhe jeta; askush nuk vjen tek Ati përveçse nëpërmjet meje…Kush më ka parë mua, ka parë Atin” (Gjo. 14:6, 9). Dhe në fakt, në origjinën e saj, kjo kredo është një zgjerim i deklaratës së thjeshtë dhe të hershme, “Jezusi është Zot” (1 Kor. 12:3; Fil. 2:11).

Por në qendër të kësaj deklaratë dhe të këtij besimi qëndron një person i vërtetë, dhe jo thjesht një paketë idesh dhe besimesh abstrakte e filozofike. Duhet ti rezistojmë tundimit që ta trajtojmë Krishterimin sikur të ishte një “izëm” tjetër, si Budizmi, Frojdianizmi, Marksizmi, Darvinizmi, Islami, etj. Tërë këto janë sisteme abstrakte që qëndrojnë dhe funksionojnë të shkëputura nga themeluesi i tyre, dhe të reduktuara në sisteme doktrinash dhe idesh. Marksi origjinoi disa ide që sot operojnë të pavarura prej tij. Marrëdhënia ndërmjet Jezusit dhe Krishterimit është krejt tjetër. Sa për fillim, Buda, Muhameti, Marksi e Frojdi janë të tërë të vdekur, ndërsa koka e Krishterimit është jo vetëm ende i gjallë, por mbi të gjitha i ngritur nga vdekja. “Perëndia e ka ringjallur, pasi e zgjidhi nga ankthet e vdekjes, sepse nuk ishte e mundur që vdekja ta mbante atë” (Vep. 2:24).

Emri Jezus

Emri i Personit të Dytë të Trinisë, i mishëruar si njeri është Jezus. Ky është një emer që iu dha atij, nga një engjëll (Luka 2:21). Lexojmë tek kapitulli i parë i Ungjillit sipas Mateut, se një engjëll i Zotit iu shfaq Jozefit, burrit të ardhshëm të Maries, dhe i thotë: “Jozef, bir i Davidit, mos ki frikë ta marrësh me vete Marinë si gruan tënde, sepse ç’është ngjizur në të është vepër e Frymës së Shenjtë. Dhe ajo do të lindë një djalë dhe ti do t’i vësh emrin Jezus, sepse ai do të shpëtojë popullin e tij nga mëkatet e tyre” (Mateu 1:20-21). Engjëlli, jo vetëm që i jep emrin Jezus, Perëndisë që do të zbriste mbi tokë përmes veprës së trupëzimit, por edhe jep arsyen se përse duhej të quhej kështu. Ai do të ishte Shpëtimtari.

Engjëlli i Zotit bën diçka që ka qenë traditë dhe thesar i civilizimeve të vjetra, dhe që dëshmon për kujdesin dhe rëndësinë që i kushtonin të vjetrit emrin që i jepej njeriut. Në ato kohë, emri që i jepej një njeriu kishte për qëllim që të komunikonte një mesazh, të dëshmonte për diçka që kishte ndodhur, apo që do të ndodhte në lidhje apo përmes këtij personi, apo të identifikonte karakterin dhe veprën e personit. Emrat kishin për qëllim që të tregonin historinë e personit. Shembujt janë të shumtë. Perëndia ia ndërroi emrin Abramit, në Abraham, që do të thotë “Ati i shumë kombeve” (Zan. 17:5).

Është një fakt interesant, që vënia e emrit të një fëmije, në vetvete, është një akt religjioz, është një shpallje besimi. Sistemi i kaluar komunist e kuptonte shumë mirë këtë gjë. Si rrjedhim, me ligj, në Shqipëri u ndaluan emrat e huaj, emrat religjioz, si dhe emrat me kuptime që mund të dëshmonin për kundra regjimit komunist. Më pas, sistemi, duke kuptuar vakuumin që krijohej, gjeti një zgjidhje po aq religjioze. Ai miratoi një indeks emrash, prej nga të cilit prindërit duhej të zgjidhnin emrat për fëmijët e tyre. Emrat në këtë indeks u grumbulluan kryesisht nga varret pellazge dhe ilire, disa nga mitologjia vendase dhe ajo greko-romane, si dhe nga personazhet historike të pranuar e lavdëruar nga sistemi. Kuptohet që këto emra ishin me prejardhje pagane, që edhe pse u kishte humbur kuptimi etimologjik, ngeleshin përsëri të tilla. Ky ishte në vetvete, përsëri një akt religjioz, një shpallje besimi apo mosbesimi.

 Kështu, emrat në Bibël tregonin qëllimin që Perëndia do të kishte për atë person. Kjo është mbi të gjitha e vërtetë për sa i përket Jezusit. Jezus është emri i Tij i vërtetë.  Ky është ekuivalenti në Greqishten e Dhiatës së Re, të emrit Jozue apo në disa përkthime gjendet si Joshua. Ky gjendet në Dhiatën e Vjetër që në Hebraisht do të thotë “Jehova (apo Jahveh) është ai që të shpëton,” apo thjesht “Shpëtimtar.” Kaq i uritur ishte Izraeli në shekullin e Parë për një shpëtimtar, për vetë Mesinë e Perëndisë, dhe kaq i nxitur ishte instinkti popullor, që ndjente se po afrohej koha e Mesisë, sa që emri Jezus-Jehova është ai që të shpëton, ishte një prej 10 emrat më të përdorshëm për meshkujt e asaj kohe. Për shembull, një prej bashkëpunëtorëve të Palit, quhej gjithashtu Jezus i quajtur gjithashtu Just (Kol. 4:11). Por vetëm Jezusi nga Nazareti, predikuesi i varfër Galileas, biri i Maries, që provoi përmes mrekullive dhe mesazhit të tij, përmes plotësimit deri në një të mbi 300 profecive të bëra për të në Dhiatën e Vjetër, e mbi të gjitha përmes vdekjes e ngjalljes së tij ditën e tretë, vetëm ky Jezus është me të vërtetë Mesia, Shpëtimtari i vërtetë, në fakt vetë Jehova që erdhi të shpëtojë. Engjëlli i tha Jozefit, “ti do t’i vësh emrin Jezus, sepse ai do të shpëtojë popullin e tij nga mëkatet e tyre” (Mateu 1:21). Vetëm Jezusi është Jehova që të Shpëton.

Çfarë historie e mrekullueshme shpëtimi na zbulohet në emrin e Zotit tonë. Përmes emrit të Tij, një emër që u caktua nga Perëndia për të, ne na tregohet se Ai është në personin dhe veprën e Tij mishërimi i plotësisë së shpëtimit. Përmes Tij ne na është dhënë shpëtimi nga fuqia, dominomi dhe pasojat e mëkatit. Kur ne rrëfejmë emrin e Tij, ne deklarojmë se vetëm Ai është Shpëtimtari i përsosur e përfundimtar. Se vepra e Tij ka përfunduar gjith­çka që ishte e nevojshme për shpëtimin tonë. Ne rrëfejmë ne fjalët e Palit se, “…kjo fjalë është e sigurt e denjë për t’u pranuar plotësisht, që Krishti Jezus erdhi në botë për të shpëtuar mëkatarët, ndër të cilët unë jam i pari” (1 Tim. 1:15).

Plotësisht Njeri

Emri Jezus e identifikon atë gjithashtu edhe si plotësisht njeri. Po! Ai është Jehova. Personi i dytë i Perëndisë Triune-At, Bir dhe Frymë e Shenjtë. Mesia duhej të ishte plotësisht njeri dhe plotësisht Perëndi. Shpëtimtari ka dy natyra, atë njerëzore dhe atë hyjnore. Këto natyra ai i pati si kur ishte këtu në tonë, në atë që njihet si gjendja e përulur e Tij, ashtu i mban edhe sot në qiell, në gjendjen e lartësuar të Tij. Deri në përjetësi Jezusi do të jetë gjithnjë Theanthropos, Perëndia-njeri. Këto dy natyra ai i mban njëkohësisht, pa i përzier ato me njëra-tjetrën, si pretendonte Eutikianizmi, një prej herezive të Kishës së hershëm, pa i shkrirë si pretendonte Monofizitizmi, dhe as duke i ndarë ato aq shumë nga njëra-tjetra, sa i largon ato përtej pikës së kontaktit, siç pretendonte Nestorianizmi. Ne i mbahemi doktrinës historike të Unionit Hipostatik të dy natyrave në personin e Jezusit, dy natyra të pandashme por edhe të papërziera e të pashkrira me njëra-tjetrën. Ai ka një natyrë të plotë njerëzore, dhe në të njëjtën kohë një natyrë të plotë hyjnore. Ai është pra plotësisht njeri dhe plotësisht Perëndi, “sepse tek ai banon trupërisht gjithë plotësia e Hyjnisë” (Kol. 2:9).

Por le të fokusohemi për një moment në natyrën e tij njerëzore. Jo shumë njerëz e mohojnë sot natyrën njerëzore të Jezusit. Në fakt ekzistenca e tij historike nuk dyshohet më nga akademia. Në shekujt e parë të Kishës, ekzistonte një sekt, Docetistët që thonin se Jezusi kishte vetëm paraqitjen e një njeriu, se ai ishte më tepër një fantazmë dhe jo një njeri i vërtetë e i plotë. Sot kjo nuk dyshohet më. Ajo që dyshohet sot është hyjnia e tij.

Por Jezusi ishte njeri në çdo drejtim. Prejardhja e tij ishte njerëzore: Ai u lind nga Maria, vinte nga fisi i Davidit, prejardhje e Adamit. Ungjijtë përshkruan në detaj këtë pemë të familjes së tij njerëzore (Luka 3:23-38; Mateu 1:1-16). Ai pati vëllezër dhe motra (Mark 6:3).

Ai gjithashtu kishte edhe një paraqitje njerëzore të zakonshme. Profeti Isaia pat profetizuar për të: “Nuk kishte figurë as bukuri për të tërhequr shikimin tonë, as paraqitje që ne ta dëshironim” (Isa. 53:2). Manteli njerëzor që Biri veshi mbi hyjninë e tij, mbuloi shumë më shumë shenjtëri e lavdi hyjnore se sa ne njerëzit mund të duronim, apo të shikonim e të mos konsumoheshim. Dishepuj e armiq e njohën atë si një njeri të plotë. “A s’është ky zdrukthëtar i biri Marisë?’’-habiteshin armiqtë e Tij,-“dhe skandalizoheshin për shkak të tij” (Marku 6:3). Pas ngjalljes nga vdekja, ai ishte po aq njeri sa edhe më parë. Maria e ngatërroi për kopshtarin e varrezave. Dy dishepujt në rrugën për në Emaus e morën për një qytetar të zakonshëm. Ai u paraqit si njeri. Ai e provoi veten të ishte njeri, me një origjinë që shkonte deri tek njeriu i parë.

Ai gjithashtu kishe jo vetëm një trup njeriu por edhe frymë njeriu. Ai përjetoi gjithçka që ne si njerëz përjetojmë në këtë jetë. Ai pati uri dhe etje (Marku 1:13). Ai qau (Luka 19:41). Ai përjetoi tronditjen e vdekjes së të dashurve të tij (Gjo. 11:33). Ai fjeti dhe përjetoi lodhjen si edhe ne (Marku 4:38). Ai vuajti, dhe së fundi edhe vdiq si edhe ne. Ai ishte vërtet dhe plotësisht njeri.

Por ai ishte gjithashtu vërtetë dhe plotësisht i pamëkatë. Shumë kanë dëgjuar apo thënë shprehjen “Të mëkatosh është njerëzore, të falësh është hyjnore.” Ne shpesh herë shfajësojmë vetveten apo njëri-tjetrin duke thënë: “Po jemi njerëz në fund të fundit, edhe bëjmë gabime.” Me këto fjalë kuptojmë se natyra njerëzore dhe të mëkatuarit janë domosdoshmërish të pandashme. Kjo nuk është e vërtetë. Kur njeriu u krijua, ai u krijua pa mëkat. Do të vijë gjithashtu edhe koha kur njerëzimi i ngjallur me një trup të ri në një botë e qiell të ri do të jetë gjithashtu pa mëkat edhe pse plotësisht njeri. Jezusi ishte njeriu i përsosur dhe në të qëndronte njerëzimi i përsosur. Ai nuk mëkatoi kurrë. Prandaj, me autorin e Letrës drejtuar Hebrenjve mund të themi “Sepse ne nuk kemi kryeprift që nuk mund t’i vijë keq për dobësitë tona, po një që u tundua në të gjitha ashtu si ne, por pa mëkatuar. Le t’i afrohemi, pra, me guxim fronit të hirit, që të marrim mëshirë e të gjejmë hir, për të pasur ndihmë në kohë nevoje” (Heb. 4:15-16).

Solo Christo

Fakti që Jezusi i Nazaretit është vetë ‘Jehova që të Shpëton,’ ka implikime shumë të rëndësishme për atë që e njeh veten për mëkatar dhe e kupton se ka nevojë që të shpëtohet prej fuqisë, fajit dhe dënimit të mëkatit. Dhe implikimi është pikërisht ky: Duke qenë se vetëm Jezusi është Jehova i trupëzuar e i ardhur për shpëtimin tonë, dhe se para se të vdiste ai deklaroi “U krye” (Gjo. 19:30), dhe fakti se ai u ngjall nga të vdekurit për të vërtetuar të gjitha deklaratat që Ai bëri mbi personin dhe veprën e Tij në tokë (Rom. 1:4), do të thotë se shpëtimi qëndron vetëm në të dhe përmes tij. Ai tha “Unë jam udha, e vërteta dhe jeta; askush nuk vjen tek Ati përveçse nëpërmjet meje” (Gjo. 14:6). “Ai që ka Birin, ka jetën; ai që nuk ka Birin e Perëndisë, nuk ka jetën” (1 Gjo. 5:12). Ky është ekskluziviteti i Krishtit. Apostulli Pjetër predikoi “Në asnjë tjetër nuk ka shpëtim, sepse nuk ka asnjë emër tjetër nën qiell që u është dhënë njerëzve dhe me anë të të cilit duhet të shpëtohemi” (Vep. 4:12). Vetëm në Emrin e Jezusit. Çfarë ka në këtë Emër? Përgjigja jonë është: “Gjithçka!”

Kjo është arsyeja, përse Reformacioni Protestant i shekullit të XVI-të insistoi në thirrjen luftarake të Reformacionit, Solus Christus-Vetëm Krishti. Sistemi mesjetar, që është ende dogma e Kishës Katolike dhe Ortodokse, mësonte se shpëtimi është nëpërmjet kombinimit të veprës së Marisë si Bashkë-shpëtimtare me Jezusin, plus përmes meritave dhe veprave të shenjtorëve, si dhe përmes veprave dhe meritave personale të besimtarit plus edhe Jezusin. E vërteta është se, edhe pse ky lloj Krishterimi flet për Krishtin dhe i beson e lutet Atij, ky lloj Krishterimi në efekt e mohon Krishtin sepse nuk i lutet vetëm Atij dhe nuk i beson vetëm dhe vetëm Atij.

Por le të mos gënjehet besimtari ungjillor. Edhe pse nuk i puthim dorën Papës, nuk i përulemi shenjtorëve, nuk adhurojmë ikonat, dhe nuk besojmë tek efekti shpëtues i pagëzimit regjenerues, ne besojmë po aq shumë në meritat tona, ne besojmë po aq shumë tek formula e vjetër dhe e mallkuar Krishti + diçka tjetër = shpëtimin. Në kohën kur Jezusi predikonte nëpër Galile e Jude, kishte shumë “që pretendonin se ishin të drejtë dhe i përbuznin të tjerët” (Luka 18:9). Sot shumë e imagjinojnë veten e tyre të Krishterë sepse kanë bërë dikur diku “lutjen e shpëtimit.” Po ajo është e njëjta gjë me “pagëzimin e rigjenerimit” të Katolikëve dhe Ortodoksëve. Njëri thotë unë u luta dhe u shpëtova, tjetri thotë unë u pagëzova dhe u shpëtova. Ty dyja palët e bazojnë shpëtimin e tyre në një instrument të Kishës, por që njeriu e përdor për të realizuar shpëtimin.

Për shumë të tjerë, Krishti është vetëm një shembull madhështor i jetës shpirtërore, dhe se Perëndia i ka pranuar ata, sepse ata, ashtu si edhe Jezusi, jetojnë sipas Rregullit të Artë. Por Bibla thotë se “asnjë mish nuk do të shfajësohet para tij përmes veprave të ligjit” (Rom. 3:20). Pali thotë se “atij që vepron, shpërblimi nuk i konsiderohet si hir por si borxh; ndërsa atij që nuk vepron, por beson në atë që shfajëson të paudhin, besimi i tij i numërohet për drejtësi” (Rom. 4:4-5).

Ka nga ata ungjillorë që besojnë se kanë prova që janë në rregull me Perëndinë. Ata kanë bërë ungjillëzim, kanë prurë mjaft të tjerë në Kishë, kanë predikuar, janë të përfshirë në shërbesat e Kishës, janë dhjakë, pleq apo pastorë, dhe kanë bërë shumë vepra të tjera si këto për Perëndinë. Por këta harrojnë dy gjëra. Së pari, Perëndia nuk ka nevojë për ta dhe për punën e tyre. Së dyti, se shumë prej tyre, Jezusi do tu thotë në fund- “Jo çdo njeri që më thotë: “Zot, Zot” do të hyjë në mbretërinë e qiejve; por do të hyjë ai që kryen vullnetin e Atit tim që është në qiej. Shumë do të më thonë atë ditë: “O Zot, o Zot, a nuk profetizuam ne në emrin tënd, a nuk i dëbuam demonët në emrin tënd, a nuk kemi bërë shumë vepra të fuqishme në emrin tënd?”. Dhe atëherë unë do t’u sqaroj atyre: “Unë s’ju kam njohur kurrë; largohuni nga unë, ju të gjithë, që keni bërë paudhësi”.” (Mateu 7:21-23). Vini re se të gjithë këta kanë përdorur emrin e Jezusit. Të gjithë këta në një farë mënyrë kanë një historik personal se si janë kapur pas këtij emri. Por vini re gjithashtu, se nëse shumë që predikojnë e profetizojnë, që kanë fuqinë për të kontrolluar e dëbuar demonë, e që mund të bëjnë vepra të fuqishme, nuk do të pranohen apo njihen nga Jezusi në fund, aq më pak ne të tjerët që nuk kemi bërë dhe as nuk mund të bëjmë asnjë nga këto gjëra, nuk duhet ta vendosim besimin dhe sigurinë tonë në meritat dhe besnikëritë tona ndaj Tij. Nuk është besnikëria jonë ndaj Krishtit që na shpëton, por besnikëria e Tij ndaj nesh. Nuk është ç’farë ne bëjmë për Atë dhe për vetën tonë, ajo që na shpëton; por është çfarë Ai bëri për ne në Kryq, dhe vazhdon të bëjë, që na shpëton.

Disa ungjillorë të tjerë e bazojnë shpëtimin e tyre në faktin se kanë pasur përjetime të veçanta të Frymës, se flasin në gjuhë të panjohura, apo se kanë pasur zbulesa a vizione nga Fryma e Shenjtë. Por Letra drejtuar Hebrenjve (6:4-6) na zbulon se ka nga “..ata që janë ndriçuar një herë, e shijuan dhuntinë qiellore dhe u bënë pjesëtarë të Frymës së Shenjtë, dhe shijuan fjalën e mirë të Perëndisë dhe mrekullitë e jetës së ardhshme,” dhe se disa nga po ky grupim bëjnë apostazi, bëjnë prapakthehu. Si? “Ata…e kryqëzojnë përsëri Birin e Perëndisë dhe e poshtërojnë.” Si e kryqëzojnë përsëri dhe e poshtërojnë Birin e Perëndisë? Duke e deklaruar Jezusin më pak se sa Shpëtimtarin e vetëm, duke e deklaruar veprën e kryqit më pak se sa plotësisht të mjaftueshëm, gjë që është në fakt tallje e përbuzje ndaj Krishtit dhe veprës së Tij. Ky ishte thelbi i veprimit që bënë Judenjtë ndërsa Krishti qëndronte i varur në Kryq (Marku 15:29-32). “Ku je ti që shpëtuake të tjerët? Ku je ti që shkatërron tempullin dhe e rindërton në tre ditë? Ku është fuqia jote? Ti nuk je Shpëtimtari përfundimtar, vepra jote nuk mjafton. Unë duhet ti shtoj atë që ngelet veprës tënde të papërfunduar.” Në thelb, ata ungjillorë që ja të fiksuar pas përjetimeve të reja, për inkurajim, për shenjtërim, për nxitje, deklarojnë se Krishti nuk është mjaft për ta. Dhe kjo është një gjë e mjerueshme.

“Shpëtimi i përket Zotit” (Jona 2:9). Ky është jo vetëm besimi Apostolik, jo vetëm deklarata e besimi i Kishës Militante këtu në tokë, por edhe por edhe refreni i Kishës Triumfante në qiell. Lexojmë tek Zbulesa, se “një turmë e madhe, të cilën askush nuk mund ta numëronte, prej të gjitha kombeve, fiseve, popujve dhe gjuhëve; qëndronte në këmbë përpara fronit dhe përpara Qengjit, të veshur me rroba të bardha dhe me palma në duart e tyre, dhe thërrisnin me zë të madh, duke thënë: “Shpëtimi është i Perëndisë tonë që është ulur mbi fron dhe i Qengjit”.” (Zbu. 7:9-11).

Kur deklarojmë me Kredon e Apostujve se “Unë besoj në Perëndinë, Atin…dhe Jezus Krishtin,” ne deklarojmë se nuk ka asnjë vend tjetër ku ne shikojmë apo duhet të shikojmë për shpëtimin tonë. I dashur lexues, ti nuk mund të thuash se i beson Jezusit nëse nuk i beson vetëm Jezusit. Pavarësisht se sa me sa pasion krenohesh për Jezusin, apo se sa shumë flet për Jezusin e për dashurinë tënde për të, apo se sa shumë e sa mirë i shërben Atij, nëse i shton ndonjë gjë Jezusit, i tërë pasioni yt, e tërë dashuria jote, e tërë sakrifica jote është e kotë. Ose Jezusi është i vetmi Shpëtimtar, i përsosuri Shpëtimtar, i mjaftueshmi Shpëtimtar, i vetmi ngushëllim për ty si në jetë ashtu edhe në vdekje, ose Jezusi nuk është për ty aspak një Shpëtimtar.

Unë Besoj në Perëndinë…Atin

Besimi i Krishterë mbi Perëndinë mund të përmblidhet vërtetësish në këtë frazë të Kredos: ‘Unë besoj në Perëndinë, Atin!’ Kjo frazë shpreh marrëdhënien që ka Perëndia At me gjithçka që e rrethon atë. Në këtë kapitull do të shikojmë vetëm disa prej tyre, edhe pse duhet thënë që në fillim, se titulli At, ka të bëjë në radhë të parë me marrëdhënien që Personi i Parë i Trinisë ka me Personin e Dytë, Birin.

Ati i Botës

Jezusi nuk ishte i pari ai që e quajti Perëndinë, At, edhe pse kuptimi e përmbajtja që ai i dha këtij termi është krejt tjetër nga sa do të përshkruajmë në këtë pikë të parë të kapitullit. Perëndia është ati i tërë botës dhe i çdo krijese sepse Ai është Krijuesi i gjithësisë. Pali shkroi “për ne s’ka veçse një Perëndi, Ati nga i cili janë të gjitha gjërat dhe ne në të” (1 Kor. 8:6), dhe “nga i cili merr emër çdo familje në qiejt dhe mbi tokë” (Efe. 3:14-15). Kjo ishte një njohje instiktive në ndërgjegjen e çdo njeriu, e mbjellë atje nga vetë Perëndia. Autori i Hebrenjve e quan atë me të drejtë “Ati i shpirtrave’ (Heb. 12:9). Teologu e Reformatori Xhon Kalvin e quajti këtë informacion “fara hyjnore e besimit (në ekzistencën e Hyjit) e mbjellur në shpirtin e njeriut.” Kjo shpjegon se përse çdo komb, tribu a civilizim reflekton në një mënyrë apo në një tjetër, madje edhe kundra dëshirës së njerëzimit, ekzistencën e Perëndisë si Ati Krijues i gjithë botës. “Çdo gjë e mirë që na jepet dhe çdo dhuratë e përsosur vjen prej së larti dhe zbret nga Ati i dritave, pranë së cilit nuk ka ndërrim dhe as hije ndryshimi” (Jak. 1:17). Sigurisht që për ata që nuk e kanë apo nuk e pranojnë zbulesën e veçantë të Perëndisë në Personin e Krishtit dhe Biblën, ky informacion mbetet jo vetëm i pamjaftueshëm për një njohje shpëtuese të por edhe i shtrembëruar. Për këtë arsye Grekët e lashtë e quanin Zeusin si Atin e perëndive të tjera të panteonit Greko-Romak.

Ky kuptim i Atësisë së Perëndisë u kthye në pikë debati nga shumë teologë e antropologë në shekullin e tetëmbëdhjetë dhe përsëri në fund të shekullit të nëntëmbëdhjetë. Unitarianizmi ishte një rrymë ne shekullin e tetëmbëdhjetë që pati si qëllim që ta poziciononte veten si një alternativë e Krishterimit Biblik. Kredoja e kësaj lëvizjeje ishte: Atësia universale e Perëndisë dhe vëllazëria universale e njeriut. Kjo kredo prej dy pikash ishte edhe fokusi i studimeve antropologjike të fundit të shekullit të nëntëmbëdhjetë përgjatë zhvillimit të “shkencës së religjioneve të krahasuara.” Qëllimi i kësaj lëvizjeje ishte distilimi i një besimi universal nga të gjitha religjionet e botës dhe gjetja e një doktrine të përbashkët që do të ishte në gjendje që të unifikonte tërë religjionet e botës, të paktën në mënyrë konceptuale. Nëse do të tregohej se Perëndia ishte ati i tërë njerëzimit, atëherë tërë njerëzit ishin në një lidhje vëllazërimi universal dhe kështu askush nuk mund të deklarone njohjen ekskluzive të Perëndisë apo të së vërtetës.

Atësia universale e Perëndisë dhe vëllazëria universale e njeriut ishte edhe një prej komponentëve kryesorë të lëvizjeve kulturore në Botën Perëndimorë të viteve 60-70 siç edhe u artikulua në tekstin e këngës së John Lennon- Imagine (1971). Problemi me këtë lloj uniteti dhe universalizmi është se nuk i korrespondon realitetit të shenjtërisë së Perëndisë dhe është plotësisht e shkëputur nga realiteti njerëzor.

Është e vërtetë që Perëndia është Ati i tërë botës si krijuesi i saj. Pali deklaroi tek predikimi në Areopag: “Ai ka bërë nga një gjak i vetëm të gjitha racat e njerëzve, që të banojnë në mbarë faqen e dheut, dhe caktoi kohërat me radhë dhe caqet e banimit të tyre, që të kërkojnë Zotin, mbase mund ta gjejnë duke prekur, ndonëse ai nuk është larg nga secili prej nesh. Sepse në të ne jetojmë, lëvizim dhe jemi, sikurse kanë thënë edhe disa nga poetët tuaj: ‘Sepse jemi edhe ne pasardhës të tij’,” (Vep. 17:26-28). Për këtë arsye, Perëndia është i mirë dhe atëror ndaj të gjithëve. “Ai bën të lindë diellin e tij mbi të mirët dhe mbi të këqijtë, dhe bën të bjerë shi mbi të drejtët dhe të padrejtët” (Mateu 5:45).

Por Bibla gjithashtu na deklaron se diçka më shumë i duhet njeriut për të pasur një marrëdhënie të vërtetë At e bir me Perëndinë. Ajo çfarë i mungon njerëzimit është një marrëdhënie personalë që nuk mund të pretendohet jashtë një marrëdhënie personale me birin e vërtetë të Atit, Krishtin.

Ky ishte në thelb gabimi i Judenjve dhe vazhdon të jetë. Në Dhiatën e Vjetër termi At u përdor edhe në marrëdhënien që Perëndia vendosi me popullin e zgjedhur të Izraelit. Unë “jam një Atë për Izraelin, dhe Efraimi është i parëlinduri im,” (Jer. 31:9) pat deklaruar Perëndia. “Sepse ti je ati ynë, megjithëse Abrahami nuk na njihte dhe Izraeli nuk e di se ekzistojmë. Ti, o Zot, je ati ynë, Çliruesi ynë, emri yt vazhdon ngaherë” (Isa. 62:16). Perëndia ishte Ati i Izraelit, por edhe i mbretërve të tij. Perëndia i tha Davidit për Solomonin, “Unë do të jem për të një baba dhe ai një djalë për mua” (2 Sam. 7:14). Por në Dhiatën e Vjetër atësia e Perëndisë nuk ishte asnjë herë e individualizuar. Kjo marrëdhënie i përkiste një individi për aq kohë sa individi i përkiste kombit të Izraelit. Njeriu mund të ketë një marrëdhënie personale At-bir me Perëndinë vetëm në Krisht.

Kjo ishte thelbi i përplasjes ndërmjet Krishtit dhe Judenjve të kohës së tij siç lexojmë edhe tek Gjoni 8:39-44. Për ti shpëtuar padisë që Jezusi i bëri skllavërisë së tyre ndaj mëkatit, Judenjtë iu apeluan marrëdhënies që ata kishin me patriarkët. Perëndia i pat dhënë Abrahamit premtimet e besëlidhjes, dhe kështu ata thirrën “Abrahami është ati ynë.” Por Jezusi iu përgjigj:

“Po të ishit bij të Abrahamit, do të bënit veprat e Abrahamit, por ju tani kërkoni të më vrisni mua, që ju kam folur të vërtetën që kam dëgjuar nga Perëndia; Abrahami këtë nuk e bëri. Ju bëni veprat e atit tuaj’’.

Prandaj ata i thanë: “Ne nuk lindëm nga kurvërimi; ne kemi një Atë të vetëm: Perëndinë’’.

Atëherë Jezusi u tha atyre: “Po të ishte Perëndia Ati juaj, ju do të më donit, sepse kam dalë dhe kam ardhur nga Perëndia; nuk kam ardhur, pra, nga vetja ime, por ai më ka dërguar. Përse nuk e kuptoni thënien time? Sepse nuk mund të dëgjoni fjalën time.”

Jezusi, së pari, mohon atësinë universale të Perëndisë. Të qenit një bir apo bijë e Perëndisë është e lidhur me bindjen ndaj Tij. Ne në fakt, jemi bij të asaj që duam dhe i shërbejmë më shumë. Të nderosh Atin do të thotë të nderosh Birin. Të deklarosh se ke Perëndinë për At dhe të mos i besosh Birit është të mos kuptosh thelbin e atësisë së vërtetë të Perëndisë. Jezusi tha “kush nuk e nderon Birin, nuk nderon Atin që e ka dërguar” (Gjo. 5:23). Kjo doktrinë ekskluzive e atësisë së Perëndisë ishte gur pengese për Judenjtë e asaj kohe, si dhe e Judenjve, Myslimanëve dhe këdo tjetër edhe sot. Bibla bën dallimin ndërmjet “bijve të dritës” dhe “bijve të errësirës.” Ne nuk lindemi bij të Perëndisë. Gabini i Judenjve ishte se supozonin gabim një marrëdhënie automatike familjare me Atin mbi bazën e gjenealogjisë. “Ne ishim,” tha Pali, “nga natyra fëmijë të zemërimit” (Efe. 2:3). Birësimi i vërtetë vjen vetëm përmes besimit në Birin e vërtetë të Perëndisë. Por për këtë duhet kuptuar më parë kjo marrëdhënie ndërmjet Atit dhe Birit.

Ati i Birit

Kur Kredoja flet për Perëndinë si At, në radhë të parë dhe mbi të gjitha kupton “Perëndia edhe Ati i Zotit tonë Jezu Krisht” (1 Pje. 1:3). Shkrimi insiston qartë se emri “Ati” përshkruan marrëdhënien që Personi i Parë i Trinisë ka me Personin e Dytë të Trinisë. Kjo është në thelb atësia e Perëndisë. Ati është për dhe do së pari dhe mbi të gjitha Birin e tij. (Gjo. 5:19; 10:17). “Sepse ti më ke dashur para themelimit të botës” tha Jezusi kur u lut për Kishën e Tij (Gjo. 17:24). Ky fakt është i rëndësishëm. Perëndia nuk u bë At pasi krijoi botën. Ai nuk u bë Ati i Birit pasi u mishërua e u lind Krishti. Dhe aq më pak nuk u bë Ati i Birit pasi pa bindjen e tij deri në Kryq.

Personi i Parë i Trinisë ishte Ati, përpara se sa të krijohej koha e hapësira. Ai ishte At që prej përjetësisë. Ai ishte At ndaj Birit që nga përjetësia. “Në fillim ishte Fjala dhe Fjala ishte pranë Perëndisë, dhe Fjala ishte Perëndi. Ai (fjala) ishte në fillim me Perëndinë…Fjala u bë mish dhe banoi ndër ne; dhe ne soditëm lavdinë e tij, si lavdia e të vetëmlindurit prej Atit, plot hir e të vërtetë,” (Gjo. 1:1,2,14). Ati i kishte këtë marrëdhënie me Birin që nga Përjetësia. Ai ka qenë Ati i Birit gjithnjë dhe do të jetë.

Kur vargu 14 përdor termin “i vetëlinduri,” nuk i referohet mishërimit të Personit të Dytë të Trinisë përmes lindjes nga Maria, por faktit se qenia e Birit buron përjetësisht prej qenies së Atit. Kjo është një doktrinë e pakuptueshme e madje misterioze për për ne. Në doktrinën e Trinitetit njihen dy terma. Triniteti ontologjik dhe Triniteti ekonomik. Triniteti ontologjik është se si është Perëndia në të vërtetë dhe që ne nuk mund ta dinë. Triniteti ekonomik si Perëndia na është zbuluar në Shkrimin e Shenjtë, dhe se si ne duhet ta kuptojmë e besojmë.

Kështu sipas Shkrimit, qenia e Birit buron nga qenia e Atit prej përjetësisë. Për të përshkruar këtë marrëdhënie, Perëndia përdor emrat At dhe Bir. Ata ndajnë të njëjtën esencë hyjnore, të njëjtën lavdi, të njëjtat atribute. Prandaj Krishti u lut “Tani, pra, më përlëvdo, o Atë, pranë teje, me lavdinë që unë e kisha pranë teje para se të bëhej bota,” (Gjo. 17:5). Ndërsa në marrëdhëniet njerëzore, etërit tokësorë ekzistojnë përpara bijve të tyre. Në marrëdhënien hyjnore Ati dhe Biri kanë bashkekzistuar në të njëjtën kohë dhe përjetësisht. Askush prej tyre nuk ka prioritet në kohë. Ndërsa në marrëdhëniet tokësore, etërit sjellin në jetë bijtë dhe vazhdojnë dy ekzistenca të ndryshme dhe janë dy njësi të ndryshme, në këtë marrëdhënie hyjnore dhe trinitariane, edhe pse ata janë dy persona të ndryshëm, ata kanë të njëjtin ekzistencë dhe përbëjnë të njëjtin Perëndi. Kështu mund të themi se ekzistenca e Birit e bën Personin e Parë të Trinisë At. “Unë dhe Ati im jemi një” dëshmoi Krishti. Ati, përjetësisht ‘vetëmlind” Birin, por jo duke e nxjerrë jashtë qenies së Perëndisë por në qenien e Perëndisë. Po kështu, Shkrimi insiston edhe që në këtë vetëmlindje të përjetshme dhe të vazhdueshme, Ati i komunikon tërë qenien apo esencën e Tij hyjnore Birit, dhe jo një pjesë të Tij siç bëjnë etërit tokësorë. Pali na instrukton se “Atit i pëlqeu që në të të banojë e gjithë plotësia” (Kol. 1:19), dhe se tek Biri “banon trupërisht gjithë plotësia e Hyjnisë” (Kol. 2:9). Ati përjetësisht dhe pafundësisht i komunikon Birit tërë qenien e Tij. Kjo doktrinë është një prej mistereve të besimit se si e tillë mbetet përtej kuptimit tonë të plotë njerëzor. Pranimi i kësaj doktrinë është çelësi i kuptimit të shumë pasazheve Biblike të keqkuptuara dhe të keqinterpretuara nga shumë. Por çfarë ka shumë rëndësi për njeriun është marrëdhënia që ne mund të përfitojmë me Perëndinë për shkak të marrëdhënies që Biri ka me Atin.

Ati i Besimtarëve

Sepse Perëndia është një At ndaj Birit, Ai mund të jetë At edhe ndaj nesh. Kjo është gjëra e tretë që deklarojmë kur themi “Unë Besoj në Perëndinë, Atin.” Ne besojmë në zemrën atërore shpëtuese të Perëndisë. Ne besojmë se Perëndia është Ati ynë personal, dhe se të birësuar prej tij, prej hirit, ne jemi në një marrëdhënie të re me të.

Por çfarë e bën Perëndinë atin tonë? Përgjigja e shkurtër është:-Besimi! Ateistët e besimtarët e feve të tjera e shikojnë Perëndinë si Krijues dhe si rrjedhim edhe si Gjykatës, por jo një Atë. Vëtëm i Krishteri e njeh atë si një At. Vetëm përmes besimit në Birin, ne mund të kemi union shpirtëror me Krishtin, Birin e Perëndisë, gjë që na bën ne bij dhe bija të Perëndisë Atit. Kjo është rruga biblike e shpëtimit, birësimit dhe bekimit. Kjo shpjegon trullosjen e Nikodemit.

Nikodemi ishte një drejtues shpirtëror i kombit të Judenjve. Nën mbulesën e errësirës ai shkoi tek Krishti për të kuptuar të veën e Krishtit dhe të mesazhit të Tij. Ai shikonte qarte te Krishti një dimension tjetër të njohjes së Perëndisë që ai dhe drejtuesit e tjerë nuk e kishin. Ai kuptonte se kishte një lidhje të veçantë ndërmjet Krishtit dhe Perëndisë At. Ai kuptonte se mesazhi i Krishtit ishte radikal dhe përfshinte edhe mënyrën e birësimit të njeriut me Atin. Por se si ndodhte kjo, dhe se përse Krishti ishte i tillë, ishte ende një mister për të. Kështu që Jezusi i tha:

“Në të vërtetë, në të vërtete po të them që nëse një nuk ka rilindur, nuk mund ta shohë mbretërinë e Perëndisë.”

“Po si mund të lindë njeriu kur është plak?-e pyeti Nikodemi-A mund të hyjë ai për së dyti në barkun e nënës së vet dhe të lindë?”

Jezusi u përgjigj: “Në të vërtetë, në të vërtetë po të them se kush nuk ka lindur nga uji dhe nga Fryma, nuk mund të hyjë në mbretërinë e Perëndisë. Ç’ka lindur nga mishi është mish; por ç’ka lindur nga Fryma është frymë.” (Gjo. 3:3-6)

Krishti e lidh birësimin e besimtarëve me një lindje radikale dhe po aq të mrekullueshme sa edhe të lindjes së një fëmije. Birësimi nuk është diçka automatike por është vepër e Frymës së Shenjtë. “Të gjithë atyre që e pranuan, Ai u dha pushtetin të bëhen bij të Perëndisë, atyre që besojnë në emrin e Tij, të cilët nuk janë lindur nga gjaku, as nga vullneti i mishit, as nga vullneti i burrit, por janë lindur nga Perëndia” (Gjo. 1:12-13). Kjo rilindje shpirtërore nuk mund të realizohet nga përpjekja njerëzore, as trashëgimore dhe as e merituar. Është përmes fuqisë së Frymës së Shenjtë që ne bëhemi fëmijë të Perëndisë. Pali na instrukton më tej tek Romakëve 8:14-17:

Sepse të gjithë ata që udhëhiqen nga Fryma e Perëndisë janë bij të Perëndisë. Sepse ju nuk keni marrë një frymë robërie, që të keni përsëri frikë, po keni marrë frymën e birërisë, me anë të së cilës ne thërrasim: “Aba, o Atë!”. Vetë Fryma i dëshmon frymës sonë se ne jemi bij të Perëndisë. Dhe nëse jemi bij, jemi dhe trashëgimtarë, trashëgimtarë të Perëndisë dhe bashkëtrashëgimtarë të Krishtit, nëse vuajmë më të dhe lavdohemi me të.

Besimi tek Biri i Atit është instrumenti që na bën ne bij e bija të Atit. “Të gjithë ju jeni bij të Perëndisë me anë të besimit te Jezu Krishti” (Gal. 3:26). Dhe kjo vjen me shume bekime e përfitime për fëmijët e Atit. Sepse Perëndia është Ati ynë, ai do të na instruktojë e nuk do të na lërë në errësirën dhe injorancën e mendjeve dhe zemrave tona (LRip. 4:10; Isa. 48:17).  Sepse Perëndia është Ati ynë, ai do të jetë gjithnjë dhe vetëm dashuri ndaj nesh. Prandaj Pali e quan “Ati i të mëshirave dhe Perëndia e çdo ngushëllimi” (2Kor. 1:3), dhe lutet që Kishat dhe të Krishterët të njohin “dashurinë e Krishtit që tejkalon çdo njohuri, që të mbusheni me tërë plotësinë e Perëndisë” (Efe. 3:19). Sepse Perëndia është Ati ynë, të gjitha premtimet e Biblës na përkasin ne. “Do t’i pastroj nga çdo paudhësi e tyre me të cilën kanë mëkatuar kundër meje dhe do t’ua fal të gjitha paudhësitë e tyre me të cilat kanë mëkatuar dhe me të cilat kanë ngritur krye kundër meje,” (Jer. 33:8). Sepse Perëndia është ati ynë, ai edhe do të na korrigjojë e qortojë e disiplinojë për të mirën tonë, (Heb. 12:7-11). Sepse Perëndia është Ati ynë, Ai edhe na jep privilegjin e lutjes. Ne mund dhe duhet të shkojmë plot siguri e gëzim tek Ai me të gjitha peticionet, kërkesat e nevojat tona. Kur Krishti na urdhëroi “Lypni dhe do t’ju jepet; kërkoni dhe do të gjeni; trokitni dhe do t’ju çelet” (Mat. 7:7),  ai e bëri këtë të shoqëruar me sigurinë se “në qoftë se ju, që jeni të këqij, dini t’u jepni dhurata të mira bijve tuaj, aq më tepër Ati juaj, që është në qiej, do t’u japë gjëra të mira atyre që ia kërkojnë,” (Mat. 7:11). Prandaj dhe na instruktoi që të lutemi duke thënë “Ati ynë që je në qiell.” Autori i Hebrenjve na shpjegon se “duke pasur, pra, o vëllezër, liri të plotë për të hyrë në shenjtërore me anë të gjakut të Jezusit, me anë të një udhe të re dhe të gjallë që ai përuroi për ne me anë të velit, domethënë të mishit të tij, edhe duke pasur një kryeprift mbi shtëpinë e Perëndisë, le t’i afrohemi me zemër të vërtetë, me siguri të plotë besimi, duke i pasur zemrat tona të lara prej ndërgjegjes së ligë dhe trupin të larë me ujë të kulluar,” Heb. 10:19-22).

I dashur lexues, ky është lajmi më i mirë që mund ti vijë njerëzimit nga Perëndia. Ai që na krijoi dhe na gjykon, edhe na shpëton. Ai i cili më shumë të drejtë duhet të na kërkojë llogari dhe dërgojë në dënimin e përjetshëm për shkak të mëkateve tona të shumta si të qëllimshme ashtu edhe të paqëllimshme, si të mendjes, ashtu edhe të gojës dhe të veprave, për shkak se është i hirshëm, na ka birësuar në familjen e tij, përmes Jezus Krishtit, përmes besimit në të. Përmes Krishtit, Ati, Krijuesi dhe Gjyqtari është bërë Ati ynë, Shpenguesi, Adoptuesi, dhe ky është lajmi më i mirë që mund të ekzistojë për njerëzimin.

Kuptohet që kushti është besimi në Birin e Perëndisë. Vetëm “të gjithë atyre që e pranuan, ai u dha pushtetin të bëhen bij të Perëndisë, atyre që besojnë në emrin e tij,” (Gjo. 1:12). o ë gjithë janë automatikisht të shpëtuar. Vetëm ata që pranojnë Krishtin e që e hedhin veten e tyre trup dhe shpirt në krahët e Krishtit. Nëse ia ke besuar vetën në këtë mënyrë Krishtit, dashuria që Ati ka për Birin do të jetë e njëjtë edhe për ty. Ati do të të dojë po aq sa do edhe Birin, me to të njëjtën forcë e dashuri që e deshi Atë që nga Përjetësia.

Unë Besoj në Perëndinë (iv)

(Artikulli ne PDF)

“Bëhuni imitues të Perëndisë!” Ç’thirrje e jashtëzakonshme. Shembulli i çdo të Krishteri duhet të jetë vetë Perëndia i Gjallë e Triune. Imitoni Atin, bëni siç bëri Krishti, mos trishtoni Frymën e Shenjtë. Duhet të jetojmë siç jeton Ai. Në fakt, kjo nxitje nuk është e vetmja në Bibël. Tek Predikimi në Mal, Krishti na urdhëron “Jini, pra, të përkryer, ashtu siç është i përsosur Ati juaj, që është në qiej” (Mat. 5:48). Apo nxitja e Gjonit, “Shumë të dashur, në qoftë se Perëndia na ka dashur në këtë mënyrë; edhe ne duhet ta duam njeri-tjetrin” (1 Gjo. 4:11). Po kështu na vjen edhe thirrja e Pjetrit “por ashtu si është i shenjtë ai që ju thirri, të jini edhe ju të shenjtë në gjithë sjelljen tuaj, sepse është shkruar: ‘Jini të shenjtë, sepse unë jam i shenjtë’,” (1 Pje. 1:15-16). Vargu 9 flet gjithashtu edhe për frytet e mirësisë, drejtësisë, të vërtetës. A është e mundur që dikush ti ketë tërë këto cilësi? A është e mundur që njeriu të jetë i shenjtë, i mirë, i dashur, i drejtë dhe i vërtetë në tërë rrugët e tij? Përgjigja është po dhe jo!

Imitues të Atributeve të Perëndisë

Së Pari, është e mundur që njeriu ti ketë këto cilësi, apo atribute sepse Perëndia i ka këto atribute, dhe sepse këto atribute grupohen si atributet e komunikueshme të Perëndisë. Në tre kapitujt e kaluar kemi studiuar atribute si pandryshueshmëria, përjetësia, pafundësia, gjithëdija, kudogjendja, pavarësia, vetë-ekzistenca dhe vetëmjaftueshmëria e Perëndisë. Këto njihen ndrysh edhe si atributet e pakomunikueshme të Perëndisë sepse këto cilësi Ai nuk i ndan me krijesat e Tij. Apo e thënë ndryshe, nuk mund të gjejmë analogji të këtyre cilësive të Perëndisë ndër anëtarët e racës njerëzore. Këto cilësi janë ekskluzivisht vetëm të Perëndisë dhe përbëjnë qenien absolute të Perëndisë dhe që theksojnë madhështinë dhe transcendencën së Tij.

Por Perëndia ka edhe disa cilësi të tjera të cilat njihen si atributet e komunikueshme të Perëndisë. Këto janë ato cilësi që gjenden gjithashtu edhe tek njeriu, për shkak se Perëndia e ka krijuar atë në imazhin e Tij. “Perëndia krijoi njeriun sipas shëmbëlltyrës së vet, sipas shëmbëlltyrës së Perëndisë; Ai krijoi mashkullin e femrën,” (Zan. 1:27). Ndryshe nga gurët e drurët, njeriu u krijua për një marrëdhënie personale me Perëndinë. Si rrjedhim, Perëndia e krijoi njeriun që të jetë një qenie sociale dhe morale ashtu si edhe vetë Perëndia. Ashtu siç Adami nuk gjeti një shoqëruese të përshtatshme për veten e tij në botën e kafshëve, dhe Perëndisë iu desh që ti krijonte Evën nga trupi i Adamit dhe me cilësi të përbashkëta me Adamin, ashtu edhe Perëndia e krijoi njeriun për veten e tij, sipas shëmbëlltyrës së vet. Duke folur për supremacinë e Krishtit mbi gjithçka, Pali shkroi “sepse në të u krijuan të gjitha gjërat…të gjitha gjërat janë krijuar me anë të tij dhe për të” (Kol. 1:16). Perëndia na krijoi pra për veten e Tij, dhe të aftë për të pasur një marrëdhënie me të. Për këtë arsye, Perëndia e krijoi njeriun me karakteristika të përbashkëta sa ishte e nevojshme dhe e mjaftueshme që kjo marrëdhënie të ishte e mundur, e vërtetë, e lirë, dhe e bukur për të dyja palët. Kështu, nxitja e Palit për të imituar Perëndinë, në radhë të parë bazohet mbi faktin se jemi krijuar për të qenë të ngjashëm me Perëndinë, me kapacitetin për të qenë imitues të tij atributeve te tij morale, imazhmbajtës të Tij.

Atributet e Komunikueshme të Perëndisë

Por le të trajtojmë shkurtimisht atributet e komunikueshme të Perëndisë. Thamë që Perëndia është një Fryme, dhe si e tillë një qenie personale dhe morale, dhe janë pikërisht atributet e komunikueshme ato që e bëjnë atë të tillë. Atributet morale të Perëndisë konsiderohen përgjithësisht si cilësitë më të lavdishme të Perëndisë, sepse pa këto, njohja e atributeve të pakomunikueshme të Perëndisë nuk do të ishin aspak ngushëlluese dhe inkurajuese për ne. Kuptohet që tërë atributet e Perëndisë janë njësoj të lavdishme dhe të përsosura, por për sa i përket njeriut, dhe e thënë kjo në një kuptim relativist, atributet morale të Perëndisë marrin një shkëlqim të veçantë për shkak të Krishtit dhe veprës së Shpëtimit ndaj besimtarëve. Gjithashtu nuk duhet të harrojmë edhe pse i janë cilësuar si atribute të komunikueshme, këto karakteristika të Perëndisë në një farë kuptimi janë gjithashtu të pakomunikueshme sepse nga natyra, ato janë të pafundme, të përjetshme, të përsosura dhe të pandryshueshme. Për shembull dashuria që ne si krijesa mund të kemi për një krijesë tjetër nuk mund të barazohet me atë që Perëndia ka për ne. Por ne si të krishterë kemi kapacitetin për të dashur Perëndinë dhe të afërmin tonë në mënyrë të ngjashme me Perëndinë, edhe pse jo të njëjtë, dhe kjo është arsyeja që ne i quajmë këto cilësi atributet e komunikueshme të Perëndisë. Përgjithësisht këto atribute grupohen nën tre kategori kryesore: (1) shenjtëria e Perëndisë; (2) drejtësia e Perëndisë, (3) mirësia e Perëndisë.

Shenjtëria e Perëndisë

Pa shenjtërinë Perëndia nuk do të ishte objekt adhurimi. “Përlëvdoni Zotin, Perëndinë tonë, dhe bini përmbys përpara stolit të këmbëve të tij. Ai është i shenjtë” (Psa. 99:5). “Megjithatë ti je i Shenjti, që banon në lëvdimet e Izraelit” (Psa. 22:3). “I mrekullueshëm në shenjtëri” (Eks. 15:11).  Shenjtëria është në një farë mënyre përmbledhja e tërë perfeksioneve morale të Perëndisë. Kur engjëjt adhurojnë Perëndinë, ky është atributi që ata theksojnë më shumë dhe të parin. “I Shenjtë, i shenjtë, i shenjtë është Zoti i ushtrive. Tërë toka është plot me lavdinë e tij” (Isa. 6:3). Ato katër qeniet qiellore që pa Gjoni përpara fronit të Shumë të Lartit nuk pushojnë kurrë, as ditë as natë, duke thënë: “I shenjtë, i shenjtë, i shenjtë është Zoti Perëndi, i Plotfuqishmi, që ishte, që është dhe që do të vijë!” (Zbu. 4:8). Shenjtëria është emri me anë të cilës Perëndia na bëhet i njohur. “I shenjtë dhe i tmerrshëm është emri i tij” (Psa. 111:9).

Shenjtëria e Perëndisë përfshin disa koncepte. Së pari, të jesh i shenjtë do të thotë të jesh plotësisht ndryshe dhe i veçantë nga krijesa. Kështu për shembull, kur Pjetri thotë se “asnjë profeci nuk ka ardhur nga vullneti i njeriut, por njerëzit e shenjtë të Perëndisë kanë folur, të shtyrë nga Fryma e Shenjtë,” duhet të kuptojmë se edhe pse profetët dhe patriarkët jetonin në një perëndishmëri relative, ata u quajtën të shenjtë sepse Perëndia i pat veçuar ata për veten e tij edhe për një qëllim të Tij. Në këtë kuptim kemi vende të shenjta. Jo se ato kanë një cilësi morale pozitive por se janë të veçuara për tu përdorur për lavdinë e Perëndisë. Kjo është arsyeja përse Perëndia i tha Moisiut “Mos u afro këtu: hiq sandalet nga këmbët, sepse vendi në të cilin ndodhesh është vend i shenjtë” (Eks. 3:5). Po kështu Perëndia flet për mënyrën e adhurimit brenda tabernakullit dhe madje edhe vendit më të shenjtë (Eks. 26:33). Po kështu kemi kohë të shenjtë si Sabatti apo dita e Zotit, Fjala e Tij është e shenjtë, adhurimi i Tij është i shenjtë, engjëjt e tij, profetët e Tij janë të shenjtë sepse janë të Tijtë dhe të veçuar nga ai për veten e Tij. Po kështu kemi edhe një komb të shenjtë. “Por ju jeni fis i zgjedhur, priftëri mbretërore, një komb i shenjtë, një popull i fituar, që të shpallni mrekullitë e atij që ju thirri nga terri në dritën e tij të mrekullueshme” (1 Pje. 2:9). Kisha është një komb i shenjtë sepse u zgjodhën që ti shpallë mrekullitë e Atij që e thirri në shpëtim. Pra, së pari, kur themi se Perëndia është i shenjtë, kemi thënë se Ai është tërësisht ndryshe, i veçantë dhe i veçuar nga krijesa e Tij.

Së dyti, themi se Perëndia është i shenjtë pasi ai është moralisht i pastër dhe i përsosur si në veten e Tij ashtu edhe në veprim e tij. “Perëndia nuk mund të tundohet nga e keqja, dhe ai vet nuk tundon asnjeri” (Jak. 1:13). Habakuku tha “Ti i ke sytë tepër të pastër për të parë të keqen dhe nuk e shikon dot paudhësinë,” (Hab. 1:13). Prandaj dhe në prezencën e tij, njeriu ndjen menjëherë barrën e mëkatit dhe papastërtisë së Tij. Isaia tha “I mjeri unë! Unë jam i humbur, sepse jam një njeri me buzë të papastra dhe banoj në mes të një populli me buzë të papastra; megjithatë sytë e mi kanë parë Mbretin, Zotin e ushtrive” (Isa. 6:5).

Drejtësia e Perëndisë

Perëndia është gjithashtu edhe i drejtë, dhe kjo ka lidhje të drejtpërdrejtë me shenjtërinë e Tij. Drejtësia është ajo cilësi e Perëndisë me anë të së cilës ai reagon kundra çdo dhunimi apo ofendimi që mund të bëhen shenjtërisë dhe ligjit së Tij. Drejtësia është thelbësore për Perëndinë si gjykatës dhe qeverisës i botës. Kur Abrahami iu lut Perëndisë për Sodomën dhe Lotin ai tha “Gjykatësi i tërë tokës a nuk ka për të bërë drejtësi?” (Zan. 18:25). Davidi deklaroi “Drejtësia dhe e drejta përbëjnë bazën e fronit tënd” (Psa. 89:14). “Zoti është i drejtë në të gjitha rrugët e tij dhe dashamirës në të gjitha veprat e tij” (Psa. 145:17). Në malin Sinai, Jehova i deklaroi Moisiut se Ai “nuk e lë të pandëshkuar fajtorin” (Eks. 34:7). Dhe po i tillë ngelet Ai edhe në Dhiatën e Re. Tek Zbulesa lexojmë engjëllin të thotë: “Ti je i drejtë, o Zot, që je që ishe dhe që do të vish, i Shenjti që gjykoi këto gjëra…Po, o Zot, Perëndi i plotfuqishëm, gjykimet e tua janë të vërteta dhe të drejta” (Zbu. 16:5,7).

Mirësia dhe Dashuria e Perëndisë

Mirësia dhe dashuria e Perëndisë janë ato cilësi të Tij që e shtyjnë atë që të jetë bujar, i durueshëm e dashamirës ndaj krijesave të Tij, madje edhe Shpëtimtar të tyre. Shenjtëria e bën Perëndinë të adhurueshëm. Drejtësia e bën atë të drejtë dhe të frikshëm, por edhe armikun e njerëzimit. Pa atributet e mirësisë dhe dashurisë, përfundimi i tërë atributeve të tjera për ne është dënimi i përjetshëm, i pandryshueshëm dhe i tejskajshëm. Mirësia dhe dashuria e Perëndisë ndaj njerëzimit bëjnë të mundur që Ai të ribëhet miku yn, dhe që ne të mund të reflektojmë përsëri imazhin e Tij.

Mirësia e Perëndisë. Perëndia është i mirë. “O Perëndi, sa e çmuar është mirësia jote! Prandaj bijtë e njerëzve gjejnë strehë nën hijen e krahëve të tu,” (Psa. 36:7). “Zoti është i dhembshur dhe mëshirëplotë, i ngadalshëm në zemërim dhe i madh në mirësi. Zoti është i mirë me të gjithë dhe plot dhembshuri për të gjitha veprat e tij. Ti e hap dorën tënde dhe plotëson dëshirën e çdo qenieje të gjallë,” (Psa. 145:8,9,16). Madje Perëndia vazhdon të jetë i dashur edhe ndaj atyre që nuk i besojnë Atij, apo edhe që hapur e kundërshtojnë atë. Krishti tha: “Ai bën të lindë diellin e tij mbi të mirët dhe mbi të këqijtë, dhe bën të bjerë shi mbi të drejtët dhe të padrejtët,” (Mat. 5:45). “Vini re zogjtë e qiellit: ata nuk mbjellin, nuk korrin dhe nuk mbledhin në hambare; megjithatë Ati juaj qiellor i ushqen. A nuk vleni ju shumë më tepër se sa ata?” (Mat. 6:26).

Dashuria e Perëndisë. Perëndia është gjithashtu edhe dashuri. Apostulli i dashurisë, Gjoni thotë për Perëndinë: “Ai që nuk ka dashuri nuk e ka njohur Perëndinë, sepse Perëndia është dashuri,” (1 Gjo. 4:8). Vini re aspektin e komunikueshëm të këtij atributi. Sepse Perëndia është dashuri, ne mund të kemi dashuri. “Shumë të dashur, le ta duam njeri tjetrin, sepse dashuria është nga Perëndia dhe kushdo që do, ka lindur nga Perëndia dhe e njeh Perëndinë,” (4:7). Por, kushti është që njeriu duhet të jetë i rilindur pa të ketë këtë lloj dashurie. Vetëm pasi të kemi përjetuar personalisht personin dhe dashurinë e Perëndisë, ne mund ta duam atë dhe njëri-tjetrin. Ghithashtu dashuria e Perëndisë nuk është vetëm me fjalë, por mbi të fjitha me vepra. Në vargun në vazhdim ne lexojmë: “Në këtë është shfaqur dashuria e Perëndisë ndaj nesh, se Perëndia dërgoi Birin e tij të vetëmlindurin në botë që ne të rrojmë nëpërmjet tij, Në këtë është dashuria: jo se ne e kemi dashur Perëndinë, por që ai na ka dashur ne dhe dërgoi Birin e tij për shlyerjen e mëkateve tona.” (1 Gjo. 4:9-10). Dashuria e Perëndisë mund të shikohet në disa atribute të tjera që e shoqërojnë atë si:

Hiri i Perëndisë. Sipas gjuhës specifike të Shkrimeve, hiri është dashuria e pamerituar e Perëndisë ndaj njeriut që e kanë humbur atë për shkak të mëkatit dhe që janë si pasojë nën dënimin e gjykimit të drejtë të Perëndisë. Hiri i Tij është burimi i të tëra bekimeve drymorë që u dhurohen mëkatarëve të padenjë për asnjë prej mirësive e bekimeve të Perëndisë. Apostulli Pal thotë se i pëlqeu Perëndisë që të zgjidhte shumë për ti shpëtuar e birësuar “në veten e tij me anë të Jezu Krishtit…për lëvdim të lavdisë së hirit të tij.” Dhe është pikërisht për shkak të hirit dhe me anë të hirit, vazhdon Pali të thotë, që Ai “na bëri të pëlqyer në të dashurin Birin e tij, në të cilin kemi shpengimin me anë të gjakut të tij, faljen e mëkateve sipas pasurivë së hirit të tij” (Efe. 1:5-7). Një nga pasazhet më të rëndësishme që tregojnë lidhjen ndërmejt qëllimit të shpëtimit tonë, mënyrës së shpëtimit, dhe përkufizimit të hirit është gjendet po tek Letra e Palit drejtuar Efesianëve: “…për të treguar në epokat që do të vijnë pasurinë e pamasë të hirit të tij, me anë të mirësisë ndaj nesh në Krishtin Jezus. Ju në fakt, jeni të shpëtuar me anë të hirit, nëpërmjet besimit, dhe kjo nuk vjen nga ju, po është dhurata e Perëndisë, jo nga vepra, që të mos mburret askush,” (Eph 2:7-9).

Mëshira e Perëndisë. Një atribut dhe aspekt tjetër i dashurisë së Perëndisë është edhe mëshira e Tij. “Por Perëndia, që është i pasur në mëshirë, për shkak të dashurisë së tij të madhe me të cilën na deshi,” (Eph 2:4). Kështu, mëshira është dashuria e Perëndisë ndaj atyre që janë nën mjerim, fatkeqësi, pikëllim apo rrezik. Perëndia shikon gjendjen e njeriut dhe ka një keqardhje aktive e plot vepra për të. Këtë mëshirë Perëndia na e jep në përputhje me drejtësinë e Perëndisë, dhe në kontekstin e meritave të Krishtit për mëkatarët. Zakaria, ati i Gjon Pagëzorit, kur profetizoi për rolin e Gjonit si përgatitësi i udhës së Jezus Krishtit, tha për këtë të fundit, se njohnja e shpëtimit dhe falja e mëkateve po i vinte njerëzimit “për hir të thellësisë së mëshirës së Perëndisë sonë, për të cilën agimi nga lart na ka vizituar,” (Lk 1:78).

Durimi i Perëndisë. Davidi thotë: “Por ti, o Zot, je një Perëndi i mëshirshëm dhe i dhembshur që zemërohet ngadalë dhe që ka shumë mirësi dhe të vërtetë,” (Ps 86:15). Rruga e shpëtimit është e qartë: “Ai që beson dhe është pagëzuar, do të jetë i shpëtuar; por ai që nuk ka besuar, do të jetë i dënuar,” (Marku 16:16). Ftesa e Krishtit është e sinqertë dhe efikase: “Ja, unë qëndroj te dera dhe trokas; nëse dikush dëgjon zërin tim dhe të hapë derën, unë do të hyj tek ai dhe do të ha darkë me të dhe ai me mua,” (Zbu. 3:20). Por jo gjithmonë njeriu reagon menjëherë në pendim e besim. Shpesh herë predikimi i ungjillit dhe ftesa e Krishtit e bën njeriun akoma edhe më shumë kundërshtar të Perëndisë dhe rrezistues të Ungjillit. Por Perëndia nuk reagon menjëherë me një indinjatë të shenjtë. Ai Pret. Ai duron. Ai e shtyn ditën e gjykimit tonë, vetëm e vetëm që të na japë mundësi pas mundësie që të pendohemi dhe besojmë. “Zoti nuk vonon plotësimin e premtimit të tij, siç disa besojnë që ai bën; por është i durueshëm ndaj nesh, sepse nuk do që ndokush të humbasë, por që të gjithë të vijnë në pendim,” (2 Pe 3:9, shiko edhe Rom. 2:4). Po në të njëjtën mënyrë, Ai ka durim edhe ndaj nesh që besojmë. Edhe pse të shpëtuar dhe në Krisht, për një farë kohe apo shpesh here e trishtojmë Frymën e Shenjtë dhe zemrën Atërore të Perëndisë me anë të rebelimit e mëkatit të tonë të përkohshëm. Por “…kini parasysh-thotë Pjetri-se durimi i Zotit tonë është në shërbim të shpëtimit,” tonë (2 Pe 3:15).

Ky pra është Perëndia jonë që ne i besojmë e shërbejmë. Madhështor në cilësitë e tij që nuk i ndan me askënd, akoma edhe më madhështor në cilësitë e tij, që na i ka dhënë edhe neve për të patur një marrëdhënie me të dhe me njeri-tjetrin.

Imitues të Transformuar të Perëndisë

Për shkak të natyrës tonë të rënë në mëkat, ne nuk jemi të aftë që të reflektojmë siç duhet atributet e komunikueshme të Perëndisë. Perëndia na krijoi në imazhin e Tij për veten dhe kënaqësitë e Tij, të shenjtëruar për vullnetin e Tij. Por mëkati hyri në këtë botë, dhe deformoi çdo gjë. Mënyrën e si ne e konceptojmë Perëndinë, qëndrimin që mbajmë ndaj tij, mënyra se si reagojmë ndaj njëri-tjetrit, mënyra se si i perceptojmë dhe përjetojmë elementet dhe çdo moment apo person të jetës tonë. Mëkatit të Adamit ne i shtojmë çdo ditë mëkatin tonë. Por Perëndia, në dashurinë, hirin dhe mëshirën e Tij siguroi mënyrën e shpëtimit tonë, një mënyrë që nuk kundërshton asnjë prej atributeve të Tij, një mënyrë që nuk e vë atë në kundërshti me vetveten. “Mirësia dhe e vërteta u takuan; drejtësia dhe paqja janë puthur njëra me tjetrën” (Psa. 85:10). Perëndia gjeti mënyrën që të jetë në të njëjtën kohë edhe i shenjtë dhe i drejtë ndaj rebelimit tonë dhe ta dënojë atë, por edhe i mirë dhe i dashur e plot hir e mëshirë për ne. Në fakt, në veprën e kryqit ne shikojmë si drejtësinë gjykuese të Perëndisë ashtu edhe hirin e tij shpëtues. Personi i Dytë i Trinisë, morrin mbi veten e Tij, dënimin që duhet të pësonim ne, një akt dashurie e tejskajshme. Në mëshirën e Tij, ai na vdiq për ne edhe pse nuk e meritonim një gjë të tillë. Në drejtësinë e Tij, ai e shpagoi fajin dhe borxhin tonë deri në fund. Në Krishtin Jezus, “Mirësia dhe e vërteta u takuan; drejtësia dhe paqja janë puthur njëra me tjetrën.”

Duke u kthyer tek Efesianëve 5:1-10, le të vëmë re themelin e ri të imitimit të Perëndisë. Perëndia na shpëtoi dhe rikrijoi në imazhin e Krishtit, (Rom. 8:29; Kol 3:10). Thirrja jonë buron dhe kapaciteti ynë u sigurua nga Krishti. Sepse Krishti na deshi dhe dha veten e Tij si një flijim erëmirë për Perëndinë ne mund ta duam Perëndinë. Sepse Ati na bëri bij të dashur edhe ne mund të ecim në dashuri dhe të jemi imazhmbajtës të vërtetë të cilësive të Perëndisë. Sepse Krishti na çliroi, dhe sepse Fryma na rikrijoi, ne mund të bëhemi pra imitues të Perëndisë, dhe mund të kemi se fundi miqësi me të.

Unë Besoj në Perëndinë (iii)…

(Artikulli ne PDF)

J.B. Phillips, një studiues dhe teolog i Universitetit të Kembrixhit, botoi një libër në 1952, me titullin Your God is Too Small (Perëndia yt është tepër i vogël). Libri është tepër i aplikueshëm edhe për ne sot, sepse shpjegon se problemi me të cilin ballafaqohemi të gjithë sot është se nuk kemi gjetur një Perëndi aq të madh e të aftë për tu përballur me nevojat dhe vështirësitë tona moderne. Në një botë në të cilën jeta jonë shtriqet në gjithfarë drejtimesh, në të cilën horizonti ynë mendor shtrihet përtej kufijve të habisë për shkak të zbulimeve dhe avancimeve shkencore, idetë tona mbi Perëndinë janë jo vetëm statike por tepër të vogla për t’ia përshtatur apo shoqëruar atyre. Kisha moderne ka një teologji xhuxhe dhe i beson një Perëndie xhuxh e të paaftë për të adresuar botën moderne dhe për ti dhënë përgjigje problemeve të botës moderne. Antidot e këtij problemi është njohja dhe përjetimi personal i Perëndisë së Biblës. Për shembull, Psalmi 139 është një kurë e mirë për ato mendime të ulëta që mund të kemi për Perëndinë madhështor të këtij universi.

Njohja e Perëndisë

Atributi i parë i Perëndisë që Davidi veçon në këtë Psalm është njohja e përsosur dhe e pafundme që Perëndia ka për vetën e Tij dhe për gjithësinë që ai ka krijuar:

Ti më ke hetuar, o Zot, dhe më njeh. Ti e di kur ulem dhe kur ngrihem, ti e kupton nga larg mendimin tim. Ti e shqyrton me kujdes ecjen time dhe pushimin tim dhe i njeh thellë të gjitha rrugët e mia. Sepse, edhe para se të jetë fjala mbi gojën time ti, o Zot, e di atë plotësisht. Ti më rrethon nga pas dhe përpara dhe vë dorën tënde mbi mua. Njohja jote është shumë e mrekullueshme për mua, aq e lartë sa unë nuk mund ta arrij” (vargjet 1-6).

Termi teologjik që përkufizon këtë atribut të Perëndisë është omniscience-gjithëdija. Omni (të kesh të gjithë) science (njohjen). Njohja e njeriut rritet dhe shtrihet nga dita në ditë, por ajo është një njohje e fituar përmes një procesi, dhe që sado që të shtrihet, do të ngelet gjithnjë e kufizuar dhe e varur. Njohja e Perëndisë nga ana tjetër është ndryshe nga ajo e njeriut jo vetëm për nga sasia por edhe nga cilësia, si edhe nga burimi i saj. Perëndia nuk e arrin njohjen që ai ka përmes observimit dhe arsyetimit. Ai e ka atë njohje nga vetvetja në çdo moment të qenies së tij (Jobi 37:16). Për sa i përket përmbajtjes, njohja e tij është e përsosur dhe pagabueshme. Për sa i përket mënyrës, njohja e Tij është intuitive dhe imediate. Ai nuk e fiton këtë njohuri. Perëndia e njeh fundin nga fillimi përmes një akti të vetëm reflektimi:

Kujtoni gjërat e kaluara të kohëve shumë të vjetra, sepse unë jam Perëndia dhe nuk ka asnjë tjetër; jam Perëndia dhe askush nuk më ngjet mua, 10 që shpall fundin që në fillim, dhe shumë kohë më parë gjërat që ende nuk janë bërë, duke thënë: “Plani im do të realizohet dhe do të bëj gjithçka më pëlqen,” 11 duke thirrur nga lindja një zog grabitqar dhe nga një tokë e largët njeriun që do të zbatojë planin tim. Po, kam folur dhe do të bëj që të ndodhë; kam bërë planin dhe do ta realizoj. (Isaia 46:9-11)

Me qindra janë pasazhet biblike që flasim për gjithë-njohjen e Perëndisë. “Dhe do t’i godas me vdekje bijtë e saj; dhe të gjitha kishat do të njohin se unë jam ai që heton mendjet dhe zemrat; dhe do t’i jap gjithsecilit nga ju sipas veprave të veta” thotë Krishti tek Zbu. 2:23. “Dhe nuk ka asnjë krijesë që të jetë e fshehur para tij, por të gjitha janë lakuriq dhe të zbuluara para syve të Atij, të cilit ne do t’i japim llogari” (Heb. 4:13). Të gjitha veprimet e krijesave të Tij janë të njohura për të, madje edhe tradhëtimi e mëkati njerëzve, sepse është Ai që i ka paraparë dhe parathënë ato, si në rastin e tradhëtimit të Judës, e mohimit të trefishte që Pjetri i bëri Krishtit, e arrestimit, torturimit, kryqëzimit dhe ngjalljes së Tij prej të vdekurve. Profecia bazohet mbi faktin që Perëndia ka gjithë-njohjen: “Ja, gjërat e mëparshme kanë ndodhur, dhe tani po ju njoftoj gjëra të reja; unë jua bëj të njohura para se të mbijnë” (Isa. 42:9).

E gjitha kjo duhet të mbushë zëmrën e të Krishterit me lavdërim, pasi sipas Psalmit 139, jo vetëm Perëndia njeh gjithçka dhe përsosmërish, por edhe sepse Perëndia na njeh ne personalisht. “Sepse, edhe para se të jetë fjala mbi gojën time ti, o Zot, e di atë plotësisht. Ti më rrethon nga pas dhe përpara dhe vë dorën tënde mbi mua.” Për ata që i fiksojnë sytë, mendjet dhe zemrat në adhurimin privat dhe publik të Perëndisë, në kishë apo gjatë devocionit personal apo familjar, Perëndia thotë “Zoti i dëgjoi me vëmendje dhe një libër kujtimi u shkrua përpara tij për ata që kanë frikë nga Zoti dhe që e nderojnë emrin e tij” (Mal. 3:16). Ti o i Krishterë që i parashtron Perëndisë Atit dëshira e peticione që nuk guxon tua tregosh të tjerëve, ki sigurinë se ai të dëgjon çdo psherëtimë: “O Zot, çdo dëshirë që kam është para teje dhe psherëtimat e mia nuk të janë fshehur” (Psa. 38:9). Njohja e Perëndisë është ngushëllim për të Krishterin që dyshon në njohjen e vetvetes. Nëse ti o lexues, ndërsa kapesh pas Krishtit përmes besimit, dyshon në shpëtimin tënd kur shikon mëkatin në zemrën dhe jetën tënde, mos harro se Perëndia shikon farën e besimit dhe hirin e shpëtimit atje ku ti nuk e shikon dot, sepse është Ai që e ka vendosur dhe e ruan atë atje. Kur Abijahu, biri i Jeroboamit (që ishte mbreti më i lig i Israelit), u sëmur dhe vdiq, Perëndia tha se ai foshnje ishte i vetmi “tek i cili u gjet diçka e mirë dhe që i pëlqen Zotit, Perëndisë të Izraelit.” Perëndia pa hir në mes të një dinastie të ligjsh e ligësish.

Por mbi të gjitha Perëndia njohu nevojën tënde për një zëvendësues si në rastin e Abrahamit dhe Isakut. Ndërsa Abrahami ngriti dorën për të sakrifikuar birin e tij të vetëm Isakun në Malin Moria (Zan. 22), Perëndia e ndaloi. “Abrahami ngriti sytë dhe shikoi; dhe ja prapa tij një dash i zënë për brirësh në një kaçube. Kështu Abrahami shkoi, mori dashin e tij dhe e ofroi si sakrificë në vend të të birit.Dhe Abrahami e quajti këtë vend Jehovah Jireh” (Zan. 22:13-14). Jehovah Jireh do të thotë Jehova shikon dhe siguron. Dhe këtë bëri ai me nevojën tonë për një Shpëtimtar, për një zëvendësues, për një qengj të shenjtë që të vdesë në kryq për mëkatet tona dhe në vendin tonë. Në fakt, Jezus Krishti është Jehovah Jireh, Perëndia besnik i besëlidhjes që njohu nevojën tonë më thelbësorë dhe më të rëndësishme dhe siguroi gjithçka për të, vendosi veten e Tij në kryq për ne.

Prezenca e Perëndisë

Atributi i dytë që Davidi veçon në këtë psalm është edhe prezenca e pafundme dhe personale e Perëndisë.

7 Ku do të mund të shkoja larg Frymës sate, ose ku do të mund të ikja larg pranisë sate? 8 Në rast se ngjitem në qiell, ti je atje; në rast se shtrij shtratin tim në Sheol, ti je edhe aty. 9 Në rast se marr krahët e agimit dhe shkoj të banoj në skajin e detit, 10 edhe aty dora jote do të më udhëheqë dhe dora jote e djathtë do të më kapë. 11 Po të them: “Me siguri terri do të më fshehë”, madje edhe nata do të bëhet dritë rreth meje: 12 terri vetë nuk mund të të fshehë asgjë, madje nata shkëlqen si dita; terri dhe drita janë të barabarta për ty.

Perëndia është kudo. Teologët e njohin këtë atribut me termat pafundësia (imensiteti) dhe  gjithëprania (omniprezenca) e Perëndiaë. Pafundësia si koncept teologjik i referohet nuk kufozohet apo limitohet prej krijesës për sa i përket shtrirjes së prezencës së Tij. Gjithëprania i referohet marrëdhënies që Perëndia ka me tërë qenien e tij kundrejt krijesës. Perëndia është kudo prezent në gjithësi dhe këtë botë me tërë qënien e tij. Pra nuk duhet të kuptojmë se një pjesë qenies së Perëndisë është në kontinentin Afrikan, ndërsa një pjesë tjetër e Perëndisë është në kontinentin Evropian, dhe kështu në mënyrë “respektive” Perëndia është kudo. Jo, me këtë atribut duhet të kuptojmë se e tërë qenia e Perëndisë është kudo, e plotë në çdo cep të krijesës së Tij. Pra Perëndia është i plotë e i përsosur në qenien e tij si në Afrikë ashtu edhe në Evropë, ashtu edhe në skajet e gjithësisë në të njëjtën kohë. “A jam unë vetëm një Perëndi nga afër”, thotë Zoti, “apo dhe një Perëndi nga larg? A mundet dikush të fshihet në vende të fshehta në mënyrë që unë të mos e shoh?”, thotë Zoti. “A nuk e mbush unë qiellin dhe tokën?”, thotë Zoti,” (Jer. 23:23-24). “Po a është e vërtetë që Perëndia banon mbi tokë? Ja, qiejt dhe qiejt e qiejve nuk mund të të nxënë dhe aq më pak ky tempull që kam ndërtuar!” (1 Mbr. 8:27). “Kështu thotë Zoti tek Isa. 66:1: “Qielli është froni im dhe toka është mbështetësja e këmbëve të mia. Ku është, pra, shtëpia që mund të më ndërtoni dhe ku është vendi i çlodhjes sime?”

E megjithatë ky atribut i Perëndisë bëhet problematik për ne, pasi në vend që ne të rendim drejt Tij plot pendim e besim, ne rendim prej tij, dhe në budallallëkun e zemrave tona mendojmë se mund të shpëtojmë prej tij. Nga ana kronologjike, ky ishte veprimi i parë që njeriu beri pas rënies. Adami dhe Eva “dëgjuan zërin e Zotit Perëndi që shëtiste në kopsht në flladin e ditës; dhe burri e gruaja e tij u fshehën nga prania e Zotit Perëndi midis pemëve të kopshtit” (Zan. 3:8). Dhe njerëzimi vazhdon të përpiqet të rendë prej Perëndisë. Por “ku do të mund të shkoja larg Frymës sate, ose ku do të mund të ikja larg pranisë sate? 8 Në rast se ngjitem në qiell, ti je atje; në rast se shtrij shtratin tim në Sheol, ti je edhe aty” thotë Davidi.

Është interesante që Davidi përmend Sheolin. Sheoli në konceptim e teologjisë së Dhiatës së Vjetër është vendi i të vdekurve, varri. Por pas kësaj fjale fshihet lavdia e ungjillit, dhe në fakt mendoj se edhe vetë Davidi nuk e kuptonte thellësinë e kuptimit të këtyre vargjeve që ai po shkruante nën frymëzimin e Frymës së Shenjtë. Ne adhurojmë dhe i shërbejmë një Perëndie të cilit mund ti bëjmë pyetjen: Si është vdekja? Si është varri? Mund t’ia bëjmë këtë pyetje pasi Krishti ishte ai që e përjetoi vdekjen përpara nesh.  Dhe madje ai vetë e përjetoi varrin për tre ditë, përpara nesh. Ne adhurojmë një Perëndi të pavdekshëm e të padukshëm, të gjithëdijshëm e të kudogjendshëm, por që e njeh vdekjen personalisht. Kjo është arsyeja pse bashkimi jonë me Krishtin nuk prishet nga vdekja, dhe se trupat tonë thjesht prehen në varr apo “flenë” në Krisht. Pali thotë “tashmë, vëllezër, nuk duam që të jeni në mosdije për sa u përket atyre që flenë, që të mos trishtoheni si të tjerët që nuk kanë shpresë. Sepse, po të besojmë se Jezusi vdiq dhe u ringjall, besojmë gjithashtu që Perëndia do të sjellë me të, me anë të Jezusit, ata që kanë fjetur” (1 Sel. 4:14-15). Nuk ka asnjë vend ku ti o i Krishterë do të jesh pa praninë e Zotit tënd. Nuk ka asnjë vend ku ti o i Krishterë mund të shkosh, dhe ku Zoti yt nuk pret atje për ty.

Fuqia e Perëndisë

Atributi i Tretë që Davidi cilëson në këtë psalm të tij është edhe gjithëfuqishmëria e Perëndisë. Perëndia jo vetëm njeh të kaluarën, të tashmen dhe të ardhmen e gjithë krijesës së tij, dhe më personalisht tonën, por gjithashtu është Ai që në fakt kontrollon në mënyrë sovrane të kaluarën, të tashmen dhe të ardhmen tonë dhe të gjithçkaje tjetër. Davidi thotë:

Po, ti ke formuar të përbrendshmet e mia, ti më ke endur në barkun e nënës sime. 14 Unë do të të kremtoj, sepse jam krijuar në mënyrë të mrekulluar; veprat e tua janë të mrekullueshme, dhe unë e di shumë mirë këtë gjë. 15 Kockat e mia nuk ishin një e fshehtë për ty kur u formova në fshehtësi duke u endur në thellësitë e tokës. 16 Dhe sytë e tu panë masën pa trajtë të trupit tim, dhe në librin tënd ishin shkruar ditët që ishin caktuar për mua, megjithëse asnjë prej tyre nuk ekzistonte ende. 17 Oh, sa të çmuara janë për mua mendimet e tua, o Perëndi! Sa i madh është gjithë numri i tyre! 18 Po të doja t`i numëroja, do të ishin më të shumtë se rëra; kur zgjohem jam ende me ty.

 Në këto vargje ai flet për krijim e tij, një akt sovran e i mrekullueshëm i Perëndisë. Ai flet gjithashtu edhe për providencën e Perëndisë ne jetën e tij kur thotë “dhe në librin tënd ishin shkruar ditët që ishin caktuar për mua, megjithëse asnjë prej tyre nuk ekzistonte ende.” Perëndia është i Gjithëpushtetshmi, dhe kjo shihet në veprat e krijesës dhe providencës. Providenca e Perëndisë është qeverisja që ai i bën krijesës së tij materiale, imateriale dhe frymore. Ne nuk mund të kemi një konceptim të drejtë të Perëndisë, nëse nuk e shohim atë si të plotfuqishëm, ashtu si edhe të gjithë-ditur. Ai që nuk mund të bëjë atë që do dhe të kryejë gjithçka që dëshiron, nuk mund të jetë Perëndi. Ashtu si Perëndia ka një vullnet për të vendosur atë që e gjykon të mirë, ashtu ka dhe fuqinë për të zbatuar vullnetin e tij.

Fuqia e Perëndisë është aftësia dhe forca me anë të së cilës ai mund të përmbushë çfarëdo që dëshiron, çfarëdo që vendos urtësia e tij e pafund dhe çfarëdo që mund të vendosë pastërtia e pafund e vullnetit të tij…Ashtu si shenjtëria është bukuria e tërë atributeve të Perëndisë, po ashtu kjo është ajo që u jep jetë dhe veprim tërë përsosmërive të natyrës hyjnore. Sa të kota do të ishin këshillat hyjnore nëse fuqia nuk do të ndërhynte për t’i zbatuar ato. Pa fuqi, mëshira e Tij do të ishte thjesht një besim i brishtë, premtimet e tij një tingull i zbrazët dhe kërcënimet e tij nuk do të ishin veçse një dordolec. Fuqia e Perëndisë është si Vetja: e pafund, e përjetshme dhe e pakuptueshme, as nuk mund të kontrollohet, kufizohet e as të cënohet nga krijesa. Stivën Çarnok

“Sepse kush mund të krahasohet në qiell me Zotin? Dhe kush është i njëllojtë me Zotin midis bijve të të Fuqishmit?” (Ps. 89:6). “Tërë banorët e dheut përpara tij konsiderohen si asgjë; ai vepron si të dojë me ushtrinë e qiellit dhe me banorët e dheut. Askush nuk mund t’ia ndalë dorën ose t’i thotë: “Çfarë po bën?” (Dan. 4:35). Kjo u zbulua haptazi kur Perëndia u mishërua dhe banoi ndër njerëzit. Lebrozit i tha: “Po, unë dua, shërohu”. Dhe në atë çast u shërua nga lebra e tij” (Mat. 8:3). Atij që kishte katër ditë që dergjej në varr, i tha: “Llazar, dil” dhe i vdekuri doli. Era e stuhishme dhe dallgët e tërbuara u qetësuan vetëm nga një fjalë e tij. Një legjion demonësh nuk mund ta kundërshtonte urdhrin e tij autoritar. Artur Pink thotë këtë tre aplikime nga gjithëfuqia sovrane të Perëndisë. Se pari, ne duhet të kemi një ndrojtje të shëndetshme e Biblike ndaj Tij:

Të gjithë duhet të dridhen para një Perëndie të tillë! Të trajtosh paturpësisht atë që mund të na shtypë më lehtë sesa shtypim një flutur nate është vetëvrasje. Ta kundërshtosh haptazi atë që është veshur me plotfuqishmëri e që mund të na bëjë copa-copa ose mund të na hedhë në ferr, kur të dojë, është çmenduri e vërtetë. Është urtësi që t’i vëmë veshin urdhërimit të tij “Nënshtrohuni Birit, që të mos zemërohet dhe të mos vdisni rrugës, sepse zemërimi i tij mund të ndizet në një çast” (Ps. 2:12).

Së dyti ne duhet ta adhurojmë atë:

     Shpirtrat e ndriçuar ta adhurojnë një Perëndi të tillë! Përsosmëritë e mrekullueshme dhe të pafund të një Qenie të tillë kërkojnë një adhurim të zjarrtë. Nëse njerëzit e famshëm dhe me pushtet kërkojnë admirimin e botës, sa më shumë duhet të na mbushë fuqia e të Plotfuqishmit me nderim dhe mahnitje. “Kush barazohet me ty midis perëndive, o Zot? Kush barazohet me ty, i mrekullueshëm në shenjtëri, i madhërishëm në lëvdata, o çudibërës?” (Eksodi 15:11).

Së treti, ne duhet ta hedhim veten tonë trup dhe shpirt në krahët e tij përmes besimit:

     Shenjtorët duhet t’i besojnë një Perëndie të tillë! Ai është i denjë për një besim të patundur. Asgjë nuk është e vështirë për të. Nëse Perëndia do ta kishte të kufizuar fuqinë ne do të binim në dëshpërim, por kur shohim se është i veshur me plotfuqishmëri, asnjë lutje nuk është e vështirë që ai të përgjigjet, asnjë nevojë nuk është shumë e madhe që të mos ta plotësojë, asnjë pasion aq i fuqishëm që të mos frenohet prej tij; asnjë tundim aq i fuqishëm prej nga i cili të mos të të çlirojë e asnjë mjerim aq i madh prej nga i cili të të ngushëllojë. “Zoti është drita ime dhe shpëtimi im; nga kush do të kem frikë?” (Ps.27:1).

Prandaj “tani atij që, sipas fuqisë që vepron në ne, mund të bëjë jashtë mase më tepër nga sa kërkojmë ose mendojmë, atij i qoftë lavdia në kishën në Krishtin Jezus për të gjitha brezat, në jetë të jetëve. Amen” (Efes.3:20-21). AMEN.

Une Besoj Ne Perendine…(ii)

(Artikulli ne PDF)

Edhe pse disa prej cilësive të tij, Perëndia tashmë na i ka bërë të njohura përmes veprës së krijimit (Rom. 1:20), cilësi si “fuqia e tij e përjetshme dhe hyjnia e tij,” njohja e Perëndisë përmes krijesës ngelet e kufizuar për shkak të natyrës së kufizuar të krijesës për të shpjeguar apo shpalosur saktë natyrën e Perëndisë; si dhe për shkak të mëkatit që prek mendjen e njeriut si instrumenti interpretues i tërë këtij informacioni. Si rrjedhim, për shkak të mëshirës dhe dashurisë së Tij të madhe ndaj njeriut, Perëndia këlon hendekun, vjen tek njeriu, dhe na është vetë-zbuluar përmes Fjalës dhe Birit (Heb. 1:1). Tek historia e çlirimit të Popullit të Perëndisë përmes ndërmjetësimit të Moisiut, lexojmë për një prej momenteve më të jashtëzakonshme të këtij vetë-zbulimi. Pasi ka urdhëruar Moisin që të shkojë si i dërguari i Perëndisë, Moisiu rrëfen pyetjen thelbësore që ka munduar njerëzimin prej shekujsh, “Si është Perëndia?”:

-Ja, kur të shkoj te bijtë e Izraelit dhe t’u them: “Perëndia i etërve tuaj më ka dërguar te ju.” – po të jetë se ata më thonë: “Cili është emri i tij?” – ç’përgjigje duhet t’u jap?

-Perëndia i tha Moisiut: “UNÉ JAM AI QÉ JAM.” Pastaj tha: “Do t’u thuash kështu bijve të Izraelit: UNÉ JAM-i më ka dërguar tek ju.” Perëndia i tha akoma Moisiut: “Do t’u thuash kështu bijve të Izraelit: Zoti, Perëndia i etërve tuaj, Perëndia i Abrahamit, Perëndia i Isakut dhe Perëndia i Jakobit më ka dërguar tek ju. Ky është emri im përjetë. Ky ka për të qenë gjithnjë emri im me të cilin do të kujtohem nga të gjitha breznitë.”

Termi që Perëndia përdori për të na u zbuluar ka katër shkronja YHVH –  יְהֹוָה. Ky është emri i Perëndisë së Besëlidhjes, emri që ai ka për vetveten, termi përmes së cilës Ai na zbulon se kush ky Perëndi është në thelb. Dukë na thënë se emri i Tij është Jehovah (transliterimi në Shqip) – “UNÉ JAM AI QÉ JAM,” ai na ka zbuluar një numër cilësish, apo siç njihen teknikisht nga teologët dhe studiuesit e Biblës, një numër atributesh.

Vetë-Ekzistues dhe i Vetë-Mjaftueshwm

Së pari, Ai është Vetë-Ekzistues dhe i Vetë-Mjaftueshëm. Ndryshe nga njeriu, Ai nuk është i krijuar nga asgjë. Ai ekziston nga domosdoshmëria e qënies së Tij. Ai nuk ka fillim, dhe as nuk është shkaktuar nga ndonjë gjë jashtë Tij. Perëndia është në dhe nga vetja e Tij. Tomas Akuinas tha, “Ai është Shkaku i Parë, vetë i pashkaktuar nga asgjë.” Ai është יְהֹוָה – Jehovah, “Ai që Gjithmonë është.” Kjo do të thotë që Ai është jovetëm e vetmja qenie e pavarur nga gjithçka tjetër jashtë Tij, por Ai është gjithashtu i pavarur edhe në të tëra veprimet, virtytet, planet e qëllimet, dhe madje Ai bën që e tëra krijesa të varet prej tij plotësisht. Pali tha “Perëndia që bëri botën dhe të gjitha gjërat që janë në të, duke qenë Zot i qiellit dhe i tokës, nuk banon në tempuj të bërë nga duart e njeriut, dhe as shërbehet nga duart e njerëzve, sikur të kishte nevojë për ndonjë gjë, sepse ai u jep të gjithëve jetë, hukatje dhe çdo gjë” (Vep. 17:24-25).

Jehovah është Emri i Tij i Besëlidhjes. Ai është një Perëndi që i qënbdron besnik Besëlidhjes që Ai bëri me popullin e Tij. Dhe fakti që Ai është Vetë-Ekzistues dhe i Vetë-Mjaftueshëm, besëlidhja që Ai bën me të zgjedhurit e Tij qëndron përjetë pasi Ai vetë është garanti i saj, dhe Ai që e konsumon plotësisht këtë Besëlidhje për ne. Prandaj, edhe “kur Perëndia i dha premtimin Abrahamit, duke qenë se s’kishte ndonjë më të madh që të përbetohej, bëri be me veten e tij,” (Heb. 6:13).

Jesuzi tha “Sepse, sikurse Ati ka jetë në vetvete, kështu ia ka dhënë dhe Birit të ketë jetë në vetvete,” (Gjo. 5:26). Ati është Ai që është nga vetja e Tij. Sepse Ai është Vetë-Ekzistues dhe i Vetë-Mjaftueshëm, vetëm Ai është dhënësi i jetës. “Unë jam Zoti dhe nuk ka asnjë tjetër; jashtë meje nuk ka Perëndi. Të kam rrethuar, ndonëse ti nuk më njihje, me qëllim që nga lindja në perëndim të pranohet që nuk ka asnjë Perëndi përveç meje. Unë jam Zoti dhe nuk ka asnjë tjetër. Unë formoj dritën dhe krijoj terrin, sjell mirëqënien dhe krijoj fatkeqësinë. Unë, Zoti, i bëj të gjitha këto gjëra” (Isa. 45:5-7). “Sepse prej tij, me anë të tij dhe për të janë të gjitha gjëra. Lavdi atij përjetë!” (Rom 11:36).

“Unë jam Jehovah, ky është emri im; nuk do t’i jap lavdinë time asnjë tjetri, as lavdërimet e mia shëmbëlltyrave të gdhendura,” deklaron Ai xhelozine e Tij për lavdinë e Tij (Isa. 42:4). Dhe sepse Ai është Jehovah, Ai është gjithashtu edhe Shpëtimtari ynë (Isa. 43:11).

Kjo është arsyeja përse Farisenjtë u skandalizuan aq shumë nga retorika e Krishtit dhe donin ta vrisnin me gurë.  Sepse “Jezusi u tha atyre: Në të vërtetë, në të vërtetë unë po ju them: para se të kishte lindur Abrahami, UNë JAM,” (Gjoni 8:58). Krishti u deklaroi, Unë Jam Ai që Jam – Jehovah. Krishti u deklaroi se Ai ishte vetë Perëndia që u ishte zbuluar atyre në forma të ndryshme në Dhiatën e Vjetër, dhe se ishte mishëruar për t’iu zbuluar më mirë dhe më afër. “Tek ai banon trupërisht gjithë plotësia e Hyjnisë,” (Kol. 2:9).

I Përjetshëm dhe i Pafund

Sepse Ai është Jehovah – Unë Jam Ai Që Jam, Perëndia është gjithashtu i pakufuzuar edhe në marrëdhënie me kohën dhe hapësirën. Në marrëdhëni me kohën ai është i perjetshëm, ndërsa në marrëdhënie me hapësirën Ai është i pafund. Në fakt Perëndia jo vetëm mbush tërë kohën dhe hapësirën, Ai shtrihet përtej tyre dhe nuk kufizohet prej tyre. Në fakt, është Ai që ka krijuar kohën dhe hapësirën kur krijoi gjithësinë, dhe si i tillë Ai na vjen përtej tyre dhe shtrihet përtej tyre. “Përjetësia është ai atribut i Perëndisë me anë të së cilës Ai mgrihet mbi tërë kufinjtë kohorë dhe mbart të tërë ekzistencën e Tij në një të tashme të pandashme.” Prandaj edhe Pjetri thotë se “për Zotin një ditë është si një mijë vjet, dhe një mijë vjet si një ditë,” (2 Pjet. 3:8). Kjo është se si Perëndia e përjeton ekzistencën e tij. “Sepse një mijë vjet në sytë e tu janë si dita e djeshme që ka kaluar, ose sikur të gdhish një natë,” (Psa. 90:4). “Nga përjettësia në përjetësi, Ti je Perëndi,” (Psa. 90:2). Në Hebraisht fjala përjetësi përkthehet olam. Dhe kështu Ai na zbulohet tek Zan. 21:33 dhe Isa. 40:28 si El-olam, Perëndia i Përjetësisë. “Nuk e di ti, vallë, nuk e ke dëgjuar? Perëndia i përjetësisë, Zoti, krijuesi i kufijve të tokës, nuk mundohet dhe nuk lodhet, zgjuarësia e tij është e panjohshme.”

Po kështu, sepse Ai është Perëndia i Perjetësisë, edhe jeta që Ai na jep përmes Birit të Tij është e përjetëshme. “Perëndia e deshi aq botën, sa dha Birin e tij të vetëmlindurin, që, kushdo që beson në të, të mos humbasë, por të ketë jetë të përjetshme…Kush beson në Birin ka jetë të përjetshme, kurse kush nuk i bindet Birit nuk do të shohë jetë, por zemërimi i Perëndisë qëndron mbi të” (Gjoni 3:16, 36).

I Pandryshueshëm

Sepse Ai është Jehovah – Unë Jam Ai Që Jam, Perëndia është edhe i pandryshueshëm. Kjo është një nga atributet e Krijuesit që e dallon atë nga krijesat e tij. Perëndia është përjetësisht i njëjtë: nuk pëson asnjë ndryshim në qenien, atributet, ose vendimet e tij. Prandaj Perëndia krahasohet me një shkëmb (Ligji i Përtërirë 32:4, etj), që nuk lëviz fare kur dallgët e detit janë në valëzim të vazhdueshëm. Megjithëse të gjitha krijesat i nënshtrohen ndryshimit, Perëndia është i pandryshueshëm. Meqenëse Perëndia nuk ka fillim dhe fund, ai nuk e njeh ndryshimin. Ai është përjetësisht “Ati i dritave, pranë së cilit nuk ka ndërrim dhe as hije ndryshimi” (Jakobi 1:17). Por si është Perëndia i pandryshueshëm? Pastori dhe teologu i njhour Baptist, Artur Pink veçon këto aspekte:

Së pari, Perëndia është i pandryshueshëm në esencën e tij. Nuk ka patur asnjë kohë kur ai nuk ka ekzistuar dhe as nuk do të ketë ndonjë kohë në të ardhmen kur ai nuk do të ekzistojë më. Perëndia as nuk ka evoluar, nuk është rritur e as nuk është përmirësuar. Ai është sot, ashtu si ka qenë gjithnjë dhe përjetësisht do të jetë. Pohimi i tij i qartë është: “Unë jam Zoti, nuk ndryshoj” (Malakia 3:6). Ai nuk mund të ndryshojë e të bëhet më i mirë, sepse është tashmë i përsosur dhe duke qenë i përsosur, nuk mund të bëhet më i keq. Ai është përjetësisht i njëjtë. Vetëm Ai mund të thotë “UNЁ JAM AI QЁ JAM” (Eksodi 3:14). Ai nuk ndikohet aspak nga kalimi i kohës. Nuk ka asnjë rrudhë në ballin e përjetësisë. Prandaj fuqia e tij nuk mund të pakësohet e as lavdia e tij nuk mund të zbehet kurrë.

Së dyti, Perëndia është i pandryshueshëm në atributet e tij. Cilado të kenë qenë atributet e Perëndisë para se të krijohej universi, ato janë pikërisht ashtu si janë tani dhe ashtu do të mbeten përjetë. Kështu duhet të jetë sepse Perëndia është vetë atributet e Tij. Fuqia e Tij është e pacënueshme, urtësia e tij e papakësueshme dhe shenjtëria e tij e panjollë. Atributet e Perëndisë nuk mund të ndryshojnë më, ashtu si Hyjnia e tij mund të mos vazhdojë të ekzistojë. Vërtetësia e tij është e pandryshueshme, sepse Fjala e tij është e përjetshme: “Gjithnjë, o Zot, fjala jote është e qëndrueshme në qiejtë” (Ps. 119:89). Dashuria e Tij është e përjetshme: “të kam dashur me një dashuri të përjetshme” (Jeremia 31:3), dhe “duke i dashur të vetët që ishin në botë, i deshi deri në fund” (Gjoni 13:1). Mëshira e tij nuk mbaron, sepse është e “përjetshme” (Ps. 100:5).

Së treti, Perëndia është i pandryshueshëm në vullnetin e tij. Por si shpjegohen vargje si “Dhe Zoti u pendua që kishte krijuar njeriun mbi tokë dhe u brengos për këtë në zemër të vet” (Zan. 6:6). Së pari Bibla nuk ka kontradikta. “Perëndia nuk është një njeri, që mund të gënjejë, as edhe bir njeriu që mund të pendohet” (Num. 23:19). Tek 1 Samuel 15: 29 lexojmë se “…lavdia e Izraelit nuk do të gënjejë, dhe nuk do të pendohet, sepse ai nuk është njeri që pendohet”. Kur flet për veten, Perëndia e përshtat gjuhën e tij ndaj aftësive tona të kufizuara, Ai përdor antropomorfizma. Ai e përshkruan veten të veshur me gjymtyrë truporë, me sy, veshë, duar, etj. Kështu, kur ai vendos për një ndryshim në marrëdhëniet e tij me njërëzit, ai përshkruan sjelljen e tij si “pendim”.

Po, Perëndia është i pandryshueshëm në këshillën e tij. “sepse dhuntitë dhe thirrja e Perëndisë janë të pakthyeshme” (Rom. 11:29). Dy gjëra bëjnë që një njeri të ndërrojë mendje dhe të ndryshojë planet, mungesa e njohurisë për t’i parashikuar gjërat, ose mungesa e pushtetit për t’i zbatuar ato. Por Perëndia është si i gjithdijshëm, ashtu edhe i plotfuqishëm, ai nuk ka pse t’i rishikojë dekretet e tij dhe as të pendohet apo ndryshjë planin e Tij. “Plani i Zotit mbetet përjetë dhe qëllimet e zemrës së tij për çdo brez” (Ps. 33:11). Prandaj lexojmë për “palëkundshmërinë e vendimit të tij” (Heb. 6:17).

Tre aplikime apo inkurajime mund të veçojmë nga pandryshueshmëria e Perëndisë. Së pari, pandryshueshmëria e Perëndisë është një e vërtetë mjaft ngushëlluese. Sado i paqëndrueshëm mund të jem unë e sado të ndryshueshëm të rezultojnë njerëzit që na rrethojnë, Perëndia nuk ndryshon. Ndryshe si mund ti besohej Atij. Por, lavdi i qoftë emrit të tij të lavdishëm,Jehovah-Ai është gjithnjë i njëjtë. Qëllimi i tij është i fiksuar, vullneti i tij i qëndrueshëm dhe fjala e tij është e sigurtë. Ne kemi një shkëmb ku mund të vendosim këmbët, ndërsa rrëketë e vrullshme marrin me vete gjithçka që na rrethon. “Edhe sikur malet të zhvendoseshin dhe kodrat të luanin nga vendi, dashuria ime nuk do të largohet prej teje as besëlidhja e paqes nuk do të hiqet, thotë Zoti, që ka dhëmbshuri për ty” (Isa. 54:10).

Së dyti, në këtë atribut gjejmë inkurajim për lutje. Çfarë sigurie do të kishim po t’i luteshim një perëndie tekanjoz? Kush do t’i paraqiste peticionin e tij një princi tokësor që do të ishte aq i ndryshueshëm, sa një ditë do ta plotësonte peticionin, kurse një ditë tjetër do ta refuzonte? Po ç’dobi ka lutja drejtuar dikujt që e ka tashmë vullnetin e tij të fiksuar? Kjo është çfarë Perëndia kërkon, kjo është çfarë ne bëjmë. Perëndia na i ka premtuar bekimet e Tij, por me kusht që ne ti kërkojmë ato në lutje. “Nëse kërkojmë diçka sipas vullnetit të tij, ai na e plotëson” (1 Gjoni 5:14) dhe ai ka dëshiruar gjithçka të mirë për fëmijët e tij.

Së treti, në këtë atribut dhejmë edhe paralajmërimë për ata që i rebelohen Perëndisë. Ata që e sfidojnë Atë, që shkelin ligjet e tij, që nuk u interesohen lavdia e Tij, e që jetojnë sikur të mos ekzistonte Perëndia, nuk duhet të shpresojnë se kur t’i thërrasin atij për mëshirë, ditën e fundit, se ai do të ndryshojë vullnetin e tij, do të tërheqë fjalën e vet dhe do të anullojë kërcënimet e tij të tmerrshme. Ai ka shpallur: “Prandaj edhe unë do të veproj me tërbim; syri im nuk do të ketë asnjë dhembshuri dhe nuk do të kem mëshirë fare. Edhe sikur të çojnë britma të larta veshëve të mi, unë nuk do t’i dëgjoj” (Ezekiel 8:18). Perëndia nuk mund ta mohojë veten, duke kënaqur lakmitë e tyre. Perëndia është i shenjtë, e nuk mund të ndryshojë kurrë në shenjtërinë e tij. Prandaj, Perëndia e urren përjetësisht mëkatin. Kjo tregon qartë përjetësinë e ndëshkimit për të gjithë ata që vdesin në mëkatet e tyre.

Atributet dhe Ungjilli

E gjitha kjo na sjell tek Ungjilli dhe ftesa që Perëndia bën përmes saj. Sepse Perëndia është i pandryshueshëm në shenjtërinë e Tij, ai nuk mund ta kthejë kokën nga ana tjetër ndaj mëkatit tonë. Kur Jehova kaloi para Moisiut në malin Sinai, thirri “Zoti, Perëndia i përjetshëm, i mëshirshëm dhe i dhembshur, i ngadalshëm në zemërim, i pasur në mirësi dhe në besnikëri, që përdor mëshirën për mijëra njerëz, që fal padrejtësinë, shkeljet dhe mëkatin por nuk e lë të pandëshkuar fajtorin,” (Eks. 34:6-7). Si është e mundur që nga njëra anë ai është i shjenjtë dhe nga ana tjetër Ai është Shpëtimtari? “Jehovah është i ngadalshëm në zemërim dhe pushtetmadh, por nuk e lë pa e ndëshkuar aspak të ligun” (Nahum 1:3). Si është e mundur që tek Jehovah “…mirësia dhe e vërteta u takuan; drejtësia dhe paqja janë puthur njera me tjetrën” (Psa. 85:10)? Drejtësi dhe paqja?

Jehovah mori mbi veten e tij natyrën tonë, u bë njeri. Si i tillë, Krishti jetoi përmes besimit dhe fuqisë së Frymës, dhe vdiq në Kryq në vëndin tonë. Ndërsa nga njëra anë, Ati na dënonte në Birin ne dhe mëkatin tonë, duke përmbushur kështu kërkesën e shenjtërisë së Tij, drejtësinë dhe dënimin e mëkatarit, po më kryq Perëndia absorvoi mbi veten e Tij dënimin që na takonte ne. Dhe kështu, “tani, pra, nuk ka asnjë dënim për ata që janë në Krishtin Jezu” (Rom. 8:1). “Sepse ai bëri të jetë mëkat për ne ai që nuk njihte mëkat, që ne të bëhemi drejtësia e Perëndisë në të,” (2 Kor. 5:21). Drejtësia e Shenjtërisë së Perëndisë u përmbush mbi trupin e Krishtit, dhe kështu ne mund të kemi paqe me Perëndinë përmes Tij. “drejtësia dhe paqja janë puthur njera me tjetrën” në trupin e Krishtit, Perëndisë-Njeri. Prandaj dhe ftesa e Ungjillit për ne është kjo: “Kush ta ketë thirrur emrin e Zotit, do të shpëtohet” (Vep. 2:21). “Kthehuni nga unë dhe do të shpëtoni, ju mbarë skaje të tokës. Sepse unë jam Perëndia dhe nuk ka asnjë tjetër. Jam betuar në veten time, nga goja ime ka dalë një fjalë drejtësie dhe nuk do ta tërheq; çdo gju do të përkulet para meje dhe çdo gjuhë do të betohet për mua.” (Isa. 45:22-23). Krishti premtoi “ai që beson dhe është pagëzuar, do të jetë i shpëtuar; por ai që nuk ka besuar, do të jetë i dënuar” (Marku 16:16). “Sepse Perëndia nuk e dërgoi Birin e vet në botë që ta dënojë botën, por që bota të shpëtohet prej tij” (Gjo. 3:17). “Beso në Zotin Jezu Krisht dhe do të shpëtohesh ti dhe shtëpia jote” (Vep. 16:31). “Po të rrëfesh me gojën tënde Zotin Jezus, dhe po të besosh në zemrën tënde se Perëndia e ngjalli prej së vdekurish, do të shpëtohesh. Sepse me zemër, njeriu beson në drejtësi dhe me gojë bëhet rrëfim për shpëtim,” sepse Shkrimi thotë “Kushdo që beson në të, nuk do të turpërohet…kushdo që do ta thërrasë emrin e Zotit do të shpëtohet” (Rom. 10:9-13).

Unë Besoj në Perëndinë…(i)

(Artikulli ne PDF)

Çfarë duhet të kuptojmë kur, së bashku me Kishën e të gjithë kohërave, deklarojmë “Unë besoj në Perëndinë…”? A mos është kjo thjesht një aleancë që ne deklarojmë me Judenjtë, Muslimanët, Hinduistët apo teistë të tjerë si ne, kundra ateistëve të kësaj bote? Apo mos ndoshta po deklarojmë se besojmë në dicka më shumë se sa kaq? Sigurisht që është kjo e fundit. Përmes Kredos ne rrëfejmë besimin tonë në Perëndinë e Biblës, në Perëndinë Triune të kësaj Kredoje në përputhje me doktrinën e Krishtit dhe Apostujve. Ne në fakt rrëfejmë besimin tonë në Perëndinë Krijues dhe Shpëtues të kësaj bote, që na u bë i njohur përmes Birit dhe Frymës, dhe që emrin i tij është At, Bir dhe Frymë e Shenjtë. Nëse nuk është ky Perëndia që ne rrëfejmë, atëherë po recitojmë kredon e gabuar. Nëse nuk është ky Perëndia që ne besojmë, atëherë ne thjesht kemi deklaruar se i besojmë një lloj idhulli, aspak ndryshe nga paganët e kësaj bote.

Perëndia dhe Idhujtaria

Një është Perëndia,” është një nga deklaratat më të vërteta dhe në të njëjtën kohë më ngatërruese që gjendet në gojën e shqiptarit që pretendon se nuk është ateist dhe se beson në Perëndi. Po, është e vërtetë që ka vetëm një Perëndi në këtë botë. Por dy janë problemet që përmban kjo deklaratë. Së pari, kjo buron nga doktrina anti-trinitariane e Islamit. Islami gabimisht mendon se të Krishterët besojnë në tre Perëndi, pra se jemi triteistë, dhe si rrjedhim e deklaron veten monoteiste duke thënë se Perëndia është një. Në fakt Krishterimi i të gjitha kohërave dhe ngjyrimeve ka qenë dhe do të mbetet gjithashtu monoteistë. Ne besojmë në një Perëndi në tre persona, dhe jo në tre Perëndi. Për më gjatë, doktrinën e Trinisë do ta shqyrtojmë në detaj në kapitullin e radhës.

Së dyti, edhe pse ka vetëm një Perëndi të vërtetë, ajo çfarë njerëzit kanë në mendje, mund të mos jetë Perëndia i vërtetë, por një karikaturë e tij, pra një idhull. Urdhëresat “Nuk do të kesh perëndi të tjerë para meje. Nuk do të bësh skulpturë ose shëmbëlltyrë të asnjë gjëje që ndodhet aty në qiejt ose këtu poshtë në tokë ose në ujërat nën tokë” (Eks. 20:3-4), nuk ndalojnë vetëm ateizmin por edhe idhujtarinë. Në fakt është idhujtari që të kesh ide, përkufizime apo doktrina të gabuara mbi Perëndinë. Është idhujtari të kesh “keqinterpretime, opinione të gabuara, dhe mendime të liga apo thjesht të padenja” për Perëndinë.[1]

Për shembull, civilizimi antik Greko-Roman kishte bërë pikërisht këtë gjë. Ata të gjithë besonin në ekzistencën e të mbinatyrshmes. Aristoteli madje, në mënyrë të saktë e përkufizoi atë me frazën “ὃ οὐ κινούμενον κινεῖ,”-i Palëvizshmi që Lëviz Gjithçka.[2] Ata gjithashtu besonin se njeriu ishte i krijuar në një farë mënyre i ngjashëm me Perëndinë. Problemi i tyre ishte se formuluan një ide mbi Perëndinë duke u nisur nga imazhi i njeriut. Pali i referohet kësaj kur shkruan:

Ajo që mund të njihet prej Perëndisë është bërë e dukshme në ta, sepse Perëndia ua ka shfaqur atyre. Në fakt cilësitë e tij të padukshme, fuqia e tij e përjetshme dhe hyjnia e tij, duke qenë të dukshme nëpërmjet veprave të tij që nga krijimi i botës, shihen qartë, me qëllim që ata të jenë të pafalshëm. Sepse, megjithëse e njohën Perëndinë, nuk e përlëvduan as e falënderuan si Perëndi, përkundrazi u bënë të pamend në arsyetimet e tyre dhe zemra e tyre pa gjykim u errësua. Duke e deklaruar veten të urtë, u bënë të marrë, dhe e shndërruan lavdinë e Perëndisë së pakalbshëm në një shëmbëllim të ngjashëm me atë të një njeriu të kalbshëm, të shpendëve, të kafshëve katërkëmbëshe dhe të rrëshqanorëve, (Rom. 1:19-23).

Pra Pali thotë se ata që i besonin Perëndisë në kohën e tij, e kishin përkufizuar Krijuesin në shëmbëllimin e krijesës, veçanërisht të frymorëve, në vend që ta ngrinin përkufizimin e tyre mbi Zbulesën e vetë Perëndisë për vetveten. Pra, thirrja jonë është që të mos jemi inoçentë dhe të mos biem në idhujtari ndërsa besojmë në Perëndi dhe e rrëfejmë atë përmes Kredos së Apostujve. Sipas Perëndisë, nuk është e mjaftueshme për ne që të kemi një besim të sinqertë kundrejt tij, por edhe një besim të saktë, pasi është e mundur që një person ta ketë sinqerisht…dhe…gabim besimin e tij mbi Perëndinë. “Njihu, pra, me Perëndinë dhe do të kesh siguri; kështu do të kesh mirëqenie,” (Jobi 22:21) ishte këshilla e mençur që Elifazi i dha Jobit në dëshpërimin e tij. “Kështu thotë Zoti: “I dituri të mos lavdërohet me diturinë e tij, njeriu i fortë të mos lavdërohet me forcën e tij, i pasuri të mos lavdërohet me pasurinë e tij. Por kush lavdërohet të lavdërohet me këtë: të ketë gjykim dhe të më njohë mua, që jam Zoti, që bëj mirësinë, ushtroj të drejtën dhe drejtësinë mbi tokë; sepse kënaqem me këto gjëra”, thotë Zoti,” (Jer. 9:23-24). Pra, njohja e Perëndisë-teologjia-është thellësisht praktike. Në fatkeqësi, vuajtje a varfëri…njih Perëndinë. Në pasuri, dituri e pushtet…njih Perëndinë. Si në të mirë ashtu edhe në të keqe njih personin, cilësitë dhe rrugët e Perëndisë. Kjo është pra thirrja jonë. Por le të ti afrohemi kuptimit të drejtë të Personit dhe Veprës së Perëndisë.

Perëndia është Frymë

Përkufizimin më të shkurtër të Perëndisë na e jep vetë Krishti e gjendet tek Gjoni 4:24, “Perëndia është Frymë, dhe ata që e adhurojnë duhet t`a adhurojnë në frymë dhe në të vërtetën.” Perëndia është frymë. Në fakt vargu duhet përkthyer ‘Perëndia është një frymë’ edhe për arsye gramatikore të tekstit në origjinal, por edhe pasi Ai nuk është i vetmi frymë. Bibla thotë se engjëjt janë “frymëra shërbenjës, që dërgohen për të shërbyer për të mirën e atyre që kanë për të trashëguar shpëtimin” (Heb. 1:14). Nëse themi se Perëndia është frymë, atëherë nuk do të dallonim ndërmjet Perëndisë dhe qënieve të tjera që janë gjithashtu frymëra si engjëjt, dhe do të binim kështu në gabimin e panteistëve, pra në idhujtari. Panteizmi është besimi se çdo frymë është një manifestim apo pjesë e vetë Perëndisë. Perëndia dhe krijesat e tij frymërore janë një. Por kur ne themi se Perëndia është një frymë, ne e deklarojmë Atë të ndryshëm nga qeniet e tjera. Krijuesi është i dallueshëm, i ndryshëm e i veçantë nga krijesa e Tij.

Kur themi se Perëndia është një frymë, ne mohojmë se Perëndia përbëhet nga ndonjë substancë materiale. Perëndia nuk ka një trup njerëzor. Perëndia është i padukshëm. “Askush s`e pa Perëndinë kurrë; i vetëmlinduri Bir, që është në gjirin e t`Et, është ai që e ka bërë të njohur” (Gjo. 1:18; shiko edhe 1 Gjo. 4:12). Prandaj dhe është mëkat kundër urdhëresës së dytë bërja e ndonjë paraqitje vizuale të Perëndisë përmes imazheve apo statujave (Eks. 20:4). Prandaj dhe profeti Isaia, që në fakt pat parë lavdinë e Perëndisë, bën pyetjen retorike “Kujt dëshironi t`i përngjajë Perëndia dhe çfarë figure do t`i vinit përballë?” (Isa. 40:18). Me kë doni që ta ngjasoni në idhujtarinë tuaj, është pyetja që Perëndia i dërgon popullit të Tij idhujtar. Kur Krishti tha se “Perëndia është një frymë,” ai na instruktoi se si është Ati-hyjnor, i pakufizuar e i pa kushtëzuar nga realiteti fizik. Ky ishte predikimi Apostolik i Palit në Areopag: “Perëndia që bëri botën dhe të gjitha gjërat që janë në të, duke qenë Zot i qiellit dhe i tokës, nuk banon në tempuj të bërë nga duart e njeriut, dhe as shërbehet nga duart e njerëzve, sikur të kishte nevojë për ndonjë gjë, sepse ai u jep të gjithëve jetë, hukatje dhe çdo gjë” (Vep. 17:24-25). Njerëzit përcaktohet nga hapësira dhe koha, sepse jetojmë brenda kësaj kornize fizike dhe kohore. Ne na përkufizon vendndodhja jonë. Ne gjendemi gjithnjë vetëm në një vend të caktuar në një kohë të caktuar. Ndryshe nga ne, Perëndia është kudo në çdo kohë. Sepse njeriu është trup dhe frymë, fryma jonë është gjithnjë aty ku është edhe trupi, për aq kohë sa jemi gjallë. Perëndia nga ana tjetër nuk mund të lokalizohet në këtë mënyrë. Kur themi se ai është frymë, ne kemi thënë edhe se Ai është jo vetëm i padukshëm e i paprekshëm, por edhe se pse ai mbush tërë gjithësinë, Ai nuk mund të përmbahet prej saj. Përkundrazi, tërë gjithësia përmbahet në të dhe varet prej tij.

Por nëse Perëndia është një frymë, përse bibla shpesh herë flet për të sikur të kishte gjymtyrë? Kështu për shembull lexojmë për “Krahun e Zotit” (Jozueu 4:24), “sytë e Zotit” (1 Mbre. 15:5), etj. Po kështu lexojmë madje që Moisiu dhe drejtuesit e Izraelit me të “panë Perëndinë e Izraelit. Nën këmbët e tij ishte si një dysheme e punuar me safir, e qartë si qielli vetë. Por ai nuk e shtriu dorën kundër krerëve të bijve të Izraelit” (Eks. 24:10). Këto quhen antropomorfizma apo personifikim. Bibla shpesh herë shpreh në terma njerëzore veprime apo aspekte të Perëndisë që nuk ka se si të përshkruhen ndryshe dhe të kuptohen nga njeriu. Gjithashtu në Bibël ne gjejmë edhe ato që njihen si epifani. Manifestime të engjëjve në forma njerëzore, ashtu siç bëri edhe vetë Krishti gjatë periudhës së Dhiatës së Vjetër. Ishte Krishti ai me të cilin Jakobi bëri mundje tek Zan. 12:24. Ishte Krishti ai që iu shfaq shpatëzhveshur, në një epifani, Jozuesut, si Kreu i Ushtrisë së Zotit (Joz. 4:13-14). Ishte Krishti personi i katërt që qëndronte brenda në furrnaltë me Danielin dhe miqtë e tij (Dan. 3:25). Të gjitha këto sigurisht që ishin prelude të manifestimit të tij të ardhshëm, në një mishërim të vërtetë si Jezusi nga Nazareti, biri i Maries, Mesia, Biri i Perëndisë i mishërizuar. Prandaj Gjoni shkroi “Askush s`e pa Perëndinë kurrë; i vetëmlinduri Bir, që është në gjirin e t`Et, është ai që e ka bërë të njohur” (Gjo. 1:18), dhe Krishti tha askush “s`e ka parë ndonjëherë Atin, përveç atij që është nga Perëndia; ky e ka parë Atin. Në të vërtetë, në të vërtetë po ju them: Kush beson në mua ka jetë të përjetshme” (Gjo. 6:46-47). Ne mund ta njohim Perëndinë vetëm përmes Krishtit. Vetëm ai është “rruga, e vërteta, dhe jeta,” (Gjo. 14:6).  Për shkak të kësaj deklarate Filipi tha “Zot, na e trego Atin, dhe na mjafton.” Krishti iu përgjigj: “Ka kaq kohë që unë jam me ju dhe ti nuk më ke njohur akoma, o Filip? Kush më ka parë mua, ka parë Atin” (Gjo. 14:9). Çdo përpjekje për të njohur Perëndinë jashtë Krishtit është spekulim dhe përfundon gjithmonë dhe vetëm në idhujtari.

Perëndia është Personal

Fakti që Perëndia është një frymë do të thotë që Perëndia është personal. Fryma është një qenie morale, intelektuale dhe me vullnetin për të marrë vendime. Kur ne i atribuojmë një personalitet Perëndisë, ne deklarojmë se ai është një qenie i aftë për mendim, ndjenjë dhe vetëvendosje. Mund të duket e pakuptimtë për lexuesin e Krishterë insistimi në këtë pikë, por është e domosdoshme. Sot, shumë filozofë e teologë preferojnë që ta përshkruajnë Perëndinë si një “forcë” e pandërgjegjshme krijuese e gjithësisë, apo thjesht si një qenie jo-personale, pa dimensionin mendor, emocional dhe volitional. Por Bibla na e përshkruan Perëndinë të ketë tërë aspektet e spektrin e të qenit personal. Perëndia është një qenie racionale, morale, emocionale. Bibla na e përshkruan atë me personalitet, me të cilin bashkëbisedohet, që inicion i pari marrëdhënie apo besëlidhje me njeriun, që reagon ndaj zgjedhjeve morale të njeriut, që bëhet pjesë e përjetimeve të racës njerëzore, që i mbështet e mbart ata gjatë vështirësive të tyre, dhe që ua mbush zemrën me hir, gëzim e fitore. Aq më tepër, që zbulesa me a lartë e Perëndisë është ajo përmes mishërizimit të Personit të Dytë të Trinisë si Jezusi i Nazaretit. Kush më ka parë mua, ka parë Atin” (Gjo. 14:9).

Perëndia është i Përsosur

Perëndia është një frymë e pastër e përsosmërive të pafundme. Përsosmëritë për të cilat flasim janë ato cilësi apo karakteristika të Perëndisë që janë jo vetëm të pafundme e të përjetshme por edhe plotësisht të përsosura. Në këngën e tij, Moisiu me rastin e kalimit të Detit të Kuq tha “Kush barazohet me ty midis perëndive, o Zot? Kush barazohet me ty, i mrekullueshëm në shenjtëri, i madhërishëm në lëvdata, o çudibërës?” (Eks. 15:11). Perëndia është i pafundmë. Solomoni tha në dedikimin e Tempullit “Po a është e vërtetë që Perëndia banon mbi tokë? Ja, qiejt dhe qiejt e qiejve nuk mund të nxënë dhe aq më pak ky tempull që kam ndërtuar!” (1 Mbr. 8:27). “Shpallni lavdinë e tij midis kombeve dhe mrekullitë e tij midis tërë popujve. Sepse Zoti është i madh dhe i denjë për lëvdimin më të lartë; nga ai duhet të kemi frikë përmbi gjithë perënditë e tjera. Sepse gjithë perënditë e kombeve janë idhuj, por Zoti ka bërë qiejt. Shkëlqimi dhe madhështia janë para tij, forca dhe bukuria janë në shenjtëroren e tij,” (Psa. 96:3-6). “A mundet dikush të fshihet në vende të fshehta në mënyrë që unë të mos e shoh?”, thotë Zoti. “A nuk e mbush unë qiellin dhe tokën?”, thotë Zoti” (Jer. 23:24).

[1] Katekizmi i Zgjeruar i Uestminsterit, 105.

[2] Aristotle, Metafizika, XII, 1072a.

Unë Besoj (II)…

(Artikulli ne PDF)

Besimi i vërtetë nuk është vetëm një njohuri e sigurt, me të cilën unë e mbaj si të vërtetë gjithçka që Perëndia na ka zbuluar neve në fjalën e Tij, por gjithashtu një siguri e patundur për të cilën Shpirti i Shenjtë punon në zemrën time me anë të Ungjillit, që jo vetëm tek të tjerët, por edhe tek unë gjithashtu, është dhënë lirisht nga Perëndia, thjesht nga hiri, vetëm për hatër të meritave të Krishtit, faljen e mëkateve, drejtësinë dhe shpëtimin e përjetshëm. Katekizmi i Heidelbergut

Une Besoj…(i)

(Artikulli ne PDF)

Kur flasim për Krishterimin e vërtetë apo Biblik, ne me të drejtë e quajmë atë besimi i Krishterë dhe jo religjioni i Krishterë. Kjo jo pa qëllim apo arsye. Koncepti dhe praktika e besimit është në themel të Krishterimit të vërtetë sepse besimi është në qendër të kuptimit biblik të shpëtimit dhe shpengimit të njeriut nga mëkati, faji dhe pasojat e tij. Pa besim nuk ka shpëtim. Pa besim askush nuk mund ti pëlqejë Perëndisë dhe të ketë një marrëdhënie me të. Prandaj Krishti na urdhëron “Zemra juaj mos u trondittë; besoni në Perëndi dhe besoni edhe në mua!” (Gjo. 14:1). Kjo është arsyeja që Perëndia na dha edhe Biblën. Apostulli Gjon thotë “Jua shkrova këto gjëra juve që besoni në emrin e Birit të Perëndisë, që të dini se keni jetën e përjetshme dhe që të besoni në emrin e Birit të Perëndisë,” (1 Gjo. 5:13). Si në Dhiatën e Vjetër, ashtu edhe në Dhiatën e Re Perëndia na instrukton se i drejti do të jetojë për shkak apo me anë të besimit (Hab. 2:4 dhe Rom 1:17). Prandaj dhe Kredoja fillon me fjalët “Unë besoj”. Kjo kredo është shprehja e një besimi personal, sepse personalisht do të japim llogari një ditë para Perëndisë, dhe personalisht ne duhet të rrëfejmë e besojmë për shpëtimin tonë, si edhe sepse “pa besim është e pamundur t’i pëlqesh Atij, sepse ai që i afrohet Perëndisë duhet të besojë se Perëndia është, dhe se është shpërblenjësi i atyre që e kërkojnë atë,” (Heb. 11:6).

Por çdo të thotë të besosh? Besimi është një koncept me shume dimensione, aq sa shumë njerëz mendojnë se besojnë, ndërsa ata që besojnë vërtetë kanë dyshime për besimin e tyre. Në këtë kapitull, ne do të eksplorojmë ndryshimin ndërmjet besimit të vërtetë dhe atij që nuk është.

Besimi Sipas Botës

Për persona të ndryshëm dhe në kontekste të ndryshme besimi ka kuptime të ndryshme. Disa e përdorin fjalën besim për të shprehur mosbesim apo pasiguri. Një udhëtar mund të pyesë një tjetër: A do të arrijmë në destinacion në kohë? Përgjigja e bashkudhëtarit të tij “Besoj se po” shpreh pasigurinë e tij dhe nuk reflekton gjithnjë realitetin apo se ­çfarë ai mendon me të vërtetë. Në këtë rast fjala besoj qëndron si sinonim i fjalës shpresoj, i një shprese ta pasigurt dhe të bazuar në asgjë. Për disa të tjerë shprehja “Unë besoj” përdoret për të shprehur një opinion personal, të cilin jemi të gatshëm që ta debatojmë me një tjetër por që për të cilin nuk jemi absolutisht të sigurt, një opinion të cilin jemi madje edhe të gatshëm për ta ndryshuar nëse na jepen argumente të forta. Në këtë rast fjala besoj qëndron si sinonim i fjalës mendoj.

Në disa raste të tjera, ne themi besoj për gjëra që janë vërtetët të rëndësishme për ne, për vërtetësinë e të cilave jemi të bindur e madje insistojmë me ngulm madje edhe duke rrezikuar veten. Në këtë rast fjala besim qëndron sinonim me fjalën bindje apo siguri.

Po në të njëjtën mënyrë, shumë persona kanë një dimension besimi në jetën e tyre edhe për sa i përket Perëndisë, një besim që nuk ndërtohet mbi të vërtetën absolute. Shumë kanë besime fetarë për shkak të familjes në të cilin janë lindur e rritur-kështu ata kanë një besim tradicional. Shumë të tjerë i besojnë Perëndisë në përgjithësi sepse i përshtatet më mirë përjetimeve që ka pasur personi në jetë-besim subjektiv. Dikush tjetër kë një lloj besimi tek ekzistenca e Perëndisë sepse për atë vetë kjo është diçka e vërtetë, pavarësisht se si është e vërteta absolute-besim relativist apo postmodern.

Për disa të tjerë, në këtë jetë, të besosh funksionon më mirë se sa të mos besosh-një besim pragmatik. Për dikë tjetër, të besuarit e diçkaje hyjnore ka efekte pozitive emocionale-një besim psikologjik. Për disa, të besuarit i jep një kuptim dhe qëllim më të mirë ekzistencës së tyre-një besim filozofik.

Të gjitha këto nivele besimi dhe arsye për të besuar nuk ngrihen mbi të vërtetën absolute por mbi probabilitetin.

Nga ana tjetër, ka shumë nga ata që e shikojnë vetën si të Krishterë, që besojnë se janë në rregull me Perëndinë e Biblës sepse i kanë besuar atij, Birit, Frymës, dhe madje edhe Kishës së Tij, dhe madje edhe të tjerët i konsiderojnë të tillë. Por sipas Biblës, besimi i tyre kategorizohet ose si besim i përkohshëm ose si besim historik.

Besimi Historik është pranimi apo pohimi që dikush i bën të vërtetave të Biblës por pa një reagim të brendshëm shpirtëror e transformues. Dikush mund të besojë se Jezus Krishti ishte një person historik, ashtu siç se edhe Skënderbeu e Ali Pashë Tepelena. Personi që ka një besim historik beson tek detajet e jetës së Krishtit siç na renditet ato në Bibël, ai madje edhe mund të besojë se ai i ngjall vërtetë nga vdekja dhe u ngjit në të djathtë të Atit në Qiell. Por për atë, të tëra këto janë vetëm fakte historike. Ai nuk i beson Krishtit për shpëtimin e tij. Këto të vërteta të Shkrimit nuk kanë kurrfarë influence apo efekti transformues dhe asnjë rëndësi praktike për të.

Problemi është se besimi historik nuk është besim shpëtues. Jakobi 2:19 na instrukton se “edhe demonët besojnë [se ka vetëm një Perëndi] dhe dridhen.” Engjëjt e rënë kanë parë dhe përjetuar Perëndinë personalisht, ishin prezent kur ai krijoi tokën, njeriun e gjithçka tjetër. Ata ishin prezent dhe madje u përballën me Krishtin kur ishte në tonë. Por kjo njohje e tyre nuk është për shpëtim. Besimi që ata kanë tek ekzistenca e Perëndisë që i krijoi ata nuk është një besim shpëtues.

Krishti në shëmbëlltyrën e atij njeriut që e kishte ndërtuar shtëpinë e tij mbi rërë dhe jo mbi shkëmb thotë: “Përkundrazi ai që i dëgjon këto fjalë dhe nuk i vë në praktikë, do të krahasohet me një njeri budalla, që e ka ndërtuar shtëpinë e tij mbi rërë,” (Mat. 7:26). Në debatin që Apostulli Pal pati me Mbretin Agripa lexojmë për besimin historik që ky i fundit kishte ndaj Fjalës së Perëndisë. “O mbret Agripa, a u beson profetëve? Unë e di se ti beson”. Atëherë Agripa i tha Palit: “Për pak dhe po ma mbush mendjen të bëhem i krishterë”,” (Vep. 26:27-27). Besimi i Agripës në Shkrimet e Shenjta dhe Profetët nuk ishte një besim shpëtues.

Po kështu, për Simon Magjistarin shkruhet se, “besoi edhe Simoni dhe, mbasi u pagëzua, rrinte vazhdimisht me Filipin; dhe, duke parë veprat e fuqishme dhe shenjat që ishin bërë, mbeti i mahnitur,” (Vep. 8:13). Filipi e mendoi Simonin për të Krishterë duke i dhënë atij edhe privilegjet e anëtarësimit në Kishë dhe të sakramenteve. Simoni gjithashtu nuk dyshonte tek vetja e tij. Por më pas, Apostulli Pjetër i deklaron atij, “Ti nuk ke as pjesë as short në këtë gjë, sepse zemra jote nuk është e drejtë përpara Perëndisë…sepse unë të shoh se je në vrerin e hidhësisë dhe në prangat e paudhësisë,” (Vep. 8:21,23).

Besimi i përkohshëm nga ana tjetër, është besimi ndaj të vërtetave të Perëndisë siç na renditen në Bibël, një besim që shoqërohet me një nxitje të ndërgjegjes dhe afeksioneve të personit, por që nuk janë të rrënjosura në një zemër të rilindur. Termin e merr nga Mateu 13:20, 21. Ai quhet një besim i përkohshëm, sepse nuk ka një karakter të qëndrueshëm dhe nuk arrin që të mbahet fort tek perëndia në momentet e sprovave të jetës. Ky nuk është një besim hipokrit, sepse ata që e kanë atë, vërtetë mendojnë se besojnë, por një besim imagjinar pasi edhe pse duket i vërtetë ai është kalimtar e jetëshkurtër dhe në përgjithësi ngrihet mbi emocionin dhe synon shijimin e jetës dhe jo lavdinë e Perëndisë. Tek Luka 8:4-15 lexojmë për shëmbëlltyrën e mbjellësit:

Një mbjellës doli të mbjellë farën e vet; dhe, ndërsa po mbillte, një pjesë ra gjatë rrugës, u shkel dhe zogjtë e qiellit e hëngrën. Një pjesë tjetër ra në gurishte dhe, sapo mbiu, u tha për mungesë vlage. Një pjesë tjetër ra ndër ferra; ferrat u rritën bashkë me të dhe ia zunë frymën….Fara është fjala e Perëndisë. Ata përgjatë rrugës janë ata që e dëgjojnë fjalën; por pastaj vjen djalli dhe ua merr fjalën nga zemra e tyre, që ata të mos besojnë dhe të mos shpëtojnë. Ata mbi gurishte janë ata që, kur dëgjojnë, e presin fjalën me gëzim; por ata nuk kanë rrënjë, besojnë për njëfarë kohe, por në momentin e sprovës tërhiqen. Pjesa që ka rënë ndër ferra janë ata që e dëgjuan fjalën; por, gjatë rrugës, ua zënë frymën shqetësimet, pasuritë dhe kënaqësitë e kësaj jete, dhe nuk arrijnë të piqen.

Bibla flet gjithashtu edhe për persona që kanë një besim madje të prodhuar nga vetë puna e Frymës së Shenjtë në zemrat e tyre dhe që bazohet mbi deklaratat Biblike, mrekullitë, profecitë, predikimi i Fjalës së Perëndisë, dhe besimi që kanë ndaj vetë Personit të Perëndisë për shkak të mirësisë dhe bekimeve të Perëndisë në jetën e tyre. Heb. 6:4 flet për këtë kategori “besimtarësh” kur thotë “sepse ata që janë ndriçuar një herë, e shijuan dhuntinë qiellore dhe u bënë pjesëtarë të Frymës së Shenjtë.” E megjithatë ata nuk ishin të rilindur apo të rrethprerë në zemër (Lip. 30:6, Kol. 2:11). Kjo është historia e Izraelit në Dhiatën e Vjetër. Rasti i popullit të Perëndisë në Dhiatën e Vjetër, është një rast solemn dhe që kërkon ekzaminimin e zemrave tona. Për ta Perëndia tha “sepse ashtu si brezi përputhet me ijët e njeriut, kështu unë kisha bërë që të përputhej me mua tërë shtëpia e Izraelit dhe tërë shtëpia e Judës”, thotë Zoti, me qëllim që të ishin populli im për famën, lavdinë dhe zulmin tim” (Jer. 13:11). Kjo kapje pas Perëndisë, si ajo e mishit pas kockës, është e njëjtë më aktin e besimit tek Perëndia dhe e lëshimit në duart e Tij për bekimin e mbrojtjen tonë (2 Mbre. 18:5-6). E megjithatë, për ta Perëndia deklaroi “Ky popull i keq, që nuk pranon të dëgjojë fjalët e mia, që ecën kryelartë sipas zemrës së tij dhe u shkon pas perëndive të tjera për tu shërbyer dhe për të rënë përmbys para tyre, do të bëhet si ky brez që nuk vlen më për asgjë,” (Jer. 13:10).

Besimi Sipas Biblës

Bibla nuk na jep një përkufizim të plotë teologjik e sistematik mbi besimin e vërtetë. Ai përkufizim duhet deduktuar nga e tërë Bibla. Deklarata më e afërt me një përkufizim teologjik të plotë gjendet tek Hebrenjve 11:1 që thotë se besimi është “siguria e gjërave që shpresohen, tregim i gjërave që nuk shihen.”

Por vini re së pari, dallimin që autori i Hebrenjve bën ndërmjet besimit dhe shpresës. Këto janë dy ide në lidhje të ngushtë me njëra tjetrën, por që megjithatë ngelen të ndryshme nga njëra-tjetra. Pali gjithashtu vë në dukje dallimin ndërmjet besimit dhe shpresës, tek 1 Kor. 13, ku flet për triadën e virtyteve Kristiane: besimin, shpresën, dhe dashurinë. Por përpara se sa të eksplorojmë lidhjen ndërmjet këtyre dy koncepteve, le të shikojmë konceptim biblik të shpresës, sepse ajo është e ndryshme nga mënyra se si e përdorim në jetën e përditshme.

Zakonisht, ne e përdorim fjalën shpresë për t’ju referuar një gjendje emocionale të dëshirës në zemrat tona, për diçka që ne do të dëshironim të ndodhte në të ardhmen, por për të cilën ne nuk jemi të sigurt se do të ndodhë. Të gjithë ne do të dëshironim dhe sigurisht që shpresojmë se një ditë Ekipi Kombëtar i Futbollit do të kualifikohet për në Kampionatin Evropian apo atë Botëror. Kjo është një dëshirë që ne kemi, një shpresë ndoshta e kotë sepse asgjë nuk është e sigurt me mënyrën se si luajnë futbollistët Shqiptar në ndeshjet ndërkombëtarë për Shqipërinë.

Por ka një shpresë qe nuk të turpëron (Rom. 5:5), dhe shpresa për të cilën flet Bibla i referohet një dëshire për një përfundim që është absolutisht i sigurt. Kjo bazohet në premtimet e dhe personin e Perëndisë. Kur Perëndia i jep një premtim popullit të tij për të ardhmen, dhe Kisha kapet pas saj, kjo shpresë bëhet spirancë e sigurt e shpirtit. Heb 6:19 thotë “Kjo shpresë që ne kemi është si një spirancë e sigurt dhe e patundur, dhe që hyn deri në brendësinë e velit.” Premtimet e Perëndisë për të ardhmen tonë janë spiranca e besimtarit për sot.

Kur Bibla e përkufizon besimin si “siguria (substanca) e gjërave që shpresohen,” ajo kupton se besimi komunikon e transmeton thelbin e shpresës. Shpresa gjithnjë shikon përpara. Nëse shpresa bazohet në diçka që Perëndia ka bërë apo premtuar se do të ndodhë në të ardhmen, atëherë kjo shpresë e gjen substancën e saj në besimin e sigurinë në atë që ka bërë premtimin. Kështu, unë kam shpresë sepse kam besim tek Perëndia që gjithnjë i qëndron besnik fjalëve e premtimeve të tija. Për shkak se i besoj premtimeve të Perëndisë për të nesërmen, shpresa ime nuk është një fantazi apo dëshirë që projekton në murin e mendjes ëndrra që shihen me syhapur. Shpresa ime ka përmbajtje, dhe bazohet në të.

Përkufizimi i besimit vazhdon me shprehjen “tregim (evidenca) i gjërave që nuk shihen.” Autori i këtij përkufizimi përmend një prej shqisave të trupit të njeriut përmes së cilës ne grumbullojmë informacion dhe fitojmë njohuri, shqisën e të shikuarit. Kur dikush sfidon një tjetër duke i thënë: “Hë pra, ma provo,” ai i referohet parimit se të shikosh është të besosh. Kjo është mjaft Biblike, pasi Shkrimi i Shenjtë nuk na thërret që ti besojmë Perëndisë përmes një besimi të verbër dhe irracional përmes së cilës ne bëjmë një kërcim në errësirë. Thirrja për ti besuar Ungjillit bazohet në dëshmitë e shumta të dëshmitarëve okularë që regjistruan në Shkrimet e Shenjta atë që panë dhe dëgjuan më sytë e veshët e tyre. Pjetri insiston, “Sepse nuk jua bëmë të njohur fuqinë dhe ardhjen e Zotit tonë Jezu Krisht, duke shkuar pas përralla të sajuara me mjeshtri, por sepse jemi dëshmitarë okular të madhështisë së tij,” (2 Pje. 1:16). Po kështu edhe historiani Luka, e fillon Ungjillin që mban emrin e tij me fjalët “Mbasi shumë vetë ndërmorën të renditin tregimin e ngjarjeve që ndodhën në mesin tonë, ashtu si na i përcollën ata që ishin bërë nga fillimi dëshmitarë okularë dhe shërbyes të fjalës, m`u duk e mirë edhe mua, pasi i hetova të gjitha gjërat me kujdes që nga fillimi, të t`i shkruaj sipas radhës…që ti të njohësh vërtetësinë e gjërave që të kanë mësuar,” (Luka 1:1-4). Këtu Luka flet për gjëra që ai i ka provuar e evidentuar mbi bazën e dëshmive të dëshmitarëve okularë. Po më të njëjtën mënyrë e besim tek ngjallja fizike e Krishtit, flet edhe Pali kur i apelohet dëshmitarëve okularë të kësaj ngjarjeje historike: “u ringjall të tretën ditë, sipas Shkrimeve, edhe se iu shfaq Kefës dhe pastaj të dymbëdhjetëve. Më pas iu shfaq një herë të vetme më shumë se pesëqind vëllezërve, prej të cilëve më të shumtët rrojnë edhe sot, kurse disa kanë rënë në gjumë. Më pas iu shfaq Jakobit dhe pastaj të gjithë apostujve. Më së fundi m`u shfaq edhe mua, si në dështimit,” (1 Kor. 15:4-8). Pali thotë, unë besoj se Krishti u ngjall nga të vdekurit sepse mbi 500 dëshmitarë okularë e kanë parë atë me sytë e tyre, dhe madje Atë e pashë edhe unë vetë. Pra, ne kemi besuar sepse kemi parë.

Pra, ka një lidhje në Dhiatën e Re ndërmjet besimit dhe shikimit, e megjithatë, autori i Letrës së Hebrenjve e përshkruan besimin si siguria dhe bindja e patjetërsueshme e gjërave ende të papara. Ateistët nga njëra anë, dhe shumë besimtarë nga ana tjetër, gabimisht e ngatërrojnë besimin ndaj gjërave ende të papara si besim i verbër. Ata thonë se vetëm i verbëri nuk shikon, dhe se rrjedhimisht besimi tek gjërat e papara është besim i verbër, dhe se kjo është diçka e virtytshme. Ata ndajnë besimin nga arsyeja si dy gjëra vet-përjashtuese. Kjo është tepër larg asaj që thotë Heb. 11:1-2. Besimi është evidenca apo prova e gjërave që nuk i shikojmë ende. Evidenca është diçka e prekshme, e qartë. Evidenca është diçka që ne mund ta njohim përmes shqisave tona. Me fjalë të tjera ai thotë, se edhe pse ne nuk mund ta dimë se çfarë na sjell e nesërmja, Perëndia është ai që e di këtë gjë. Kështu, nëse Perëndia njeh e kontrollon të nesërmen, dhe nëse unë i besoj Perëndisë, premtimeve, fuqisë e mirësisë së tij ndaj meje për të ardhmen time, unë kam besim në diçka që nuk e kam parë ende. Ky besim më shërben si provë, si evidencë sepse objekti i saj është Perëndia. Ne e njohim Perëndinë dhe e dimë se ai nuk gënjen kurrë, nuk ndryshon kurrë, është i pagabueshëm dhe i pa-rezistueshëm në ato gjëra që bën, e mbi të gjitha i përsosur në gjithçka. Dhe kështu, besimi që unë i jap atij nuk është diçka e paarsyeshme. Përkundrazi, do të ishte e paarsyeshme që unë të mos i besoja një personi të tillë.

Kështu, kur ne deklarojmë “Unë Besoj…”, kur recitojmë Kredon e Apostujve, ne shpallim se qëndrojmë, prehemi e pushojmë të sigurt në vullnetin e pandryshueshëm të Perëndisë, pra që ai, për shkak të hirit e dashurisë së Tij për ne, do të na japë dhe madje na ka dhënë shpëtimin e premtuar e predikuar përmes profetëve dhe apostujve, në personin dhe veprën e Krishtit që ka ardhur, është kryqëzuar, ringjallur e që kthehet përsëri për bekimin tonë. Kur deklarojmë “unë besoj…”, ne rrëfejmë se prehemi e qëndrojmë në të vërtetat e Ungjillit dhe premtimet e Perëndisë që na janë bërë në Krisht. Siç thotë edhe Katekizmi i Shkurtër, “Besimi në Jezus Krisht është një hir shpëtues, përmes së cilit e marrim dhe mbështetemi vetëm në Atë për shpëtim, siç na është ofruar në ungjill.

Kredoja e Kredove

(Kredoja e Kredove ne pdf)

Unë besoj

në Perëndinë

Atin e Gjithëpushtetshëm
krijuesin e qiellit dhe të tokës;

në Jezus Krishtin,

Birin e tij të vetëm,
i cili u mbars nga Fryma e Shenjtë,
u lind nga Virgjëresha Mari,
i cili vuajti nën Pontin Pilat,
u kryqëzua,
vdiq e u varros;
ai zbriti në ferr;
ditën e tretë ai u çua prej së vdekurish,
u ngjit në parajsë
dhe ulet në krahun e djathtë të Perëndisë, Atit të Gjithëpushtetshëm,
prej nga do të vijë të gjykojë të gjallët dhe të vdekurit.

në Frymën e Shenjtë,

Kishën e shenjtë të përgjithshme,
bashkësinë e shenjtorëve,
faljen e mëkateve,
ngjalljen e trupit dhe
jetën e përjetshme.

AMEN

Ndër tërë kredot e shkruara nga Krishterimi në këto dymijë vjet, Kredoja e Apostujve është më e njohura. Pastori i famshëm Baptist F.B. Meyer shkroi një komentar mbi Kredon e Apostujve dhe e titulloi atë qëllimisht Kredoja e Kredove (The Creed of Creeds).[1]

Origjina Historike

Por çfarë të drejtë ka kjo kredo që të mbajë emrin e Apostujve në titullin e saj? Tradita e Katolike insiston se kjo kredo u shkrua nga vetë Apostujt, ditën e Rrëshajave kur Fryma ra mbi ta, dhe se secili prej Apostujve kontribuoi nga një frazë të kësaj kredoje. Kjo traditë vjen nga pena e Rufinusit të Aquileisë (340-410 Pas Krishtit), një prej etërve e shkrimtarëve të hershëm të Krishterimit, dhe teksti i plotë i saj gjendet në librin e tij Një Komentar mbi Kredon e Apostujve,[2] i shkruar rreth vitit 400. Për këtë arsye, Kisha Katolike e konsideron këtë kredo të Frymëzuar nga lart, e të barabartë me Biblën.

E vërteta është së rrëfimi i Rufinusit ka të tëra elementet letrare dhe historike të një legjende, dhe në fakt është larg të së vërtetës. Ndër Kishat në lindje të Adriatikut, kjo kredo nuk u pranua kurrë të kishte origjinën dhe autoritetin që Kisha në perëndim të Adriatikut i atribuonte asaj, dhe për këtë arsye, ndryshe nga Kredot e Nikeas dhe të Kalcedonit, nuk mund të thuhet se Kredoja e Apostujve është një kredo ekumenike. Delegatët e Kishave të Lindjes madje e sfiduan autorësinë e saj “apostolike” në Koncilin e Firences më 1438-1445. Në këtë pikë të Mesjetës, mosdashja e Kishës Ortodokse në njohjen e origjinës “apostolike” të Kredos kishte të bënte edhe me marrëdhëniet e këqija që kjo kishë kishte me Kishën Katolike pas skizmës së madhe të vitit 1054 A.D. Por mbi të gjitha ajo kishte të bënte me parimin se nëse një dokument do të ishte apostolik dhe i frymëzuar nga Perëndia ditën e Rrëshajave, ajo pa tjetër do të gjendej në atë formë në ndonjë nga faqet e Dhiatës së Re. Marcus Eugenicus, Metropolitani i Efesit dhe një prej delegatëve të lindjes në këtë Koncil, deklaroi se “Nëse do të ishte e tillë, Libri i Veprave të Apostujve do të bënte fjalë për të në përshkrimin që i bën koncilit të parë apostolik në Jerusalem.”[3] Ky është një argument i parë pse nuk kjo Kredo nuk mund të merret si e shkruar nga Apostujt.

Së dyti, nëse kjo kredo do të ishte në qarkullim që nga koha e Apostujve dhe e shkruar prej tyre, atëherë Etërit e Kishës së Hershme, që erdhën shumë dekada më vonë, do ti ishin apeluar kësaj kredoje në debatet e tyre me heretikët që dolën nga mesi tyre. Fakti që në asnjë rast nuk i apelohen zyrtarisht kësaj kredoje, provon se ajo ose nuk ishte ende në ekzistence, ose ishte në segmentet e para të evoluimit të saj.

Së treti, Etërit e Kishës së Hershme nuk do të kishin prodhuar kaq shumë kredo në 400 vitet e para të jetës së Kishës, nëse tashmë do të kishin një kredo që mbante vulën dhe autoritetin Apostolik, dhe tek e cila mund të apeloheshin për çdo debat teologjik.

Për këto arsye dhe shumë të tjera, edhe Reformatorët Protestantë me në krye John Calvin e Martin Luther, dhe si rrjedhim Kisha ungjillore kudo nëpër botë pas tyre, nuk e pranoi Kredon e Apostujve si të shkruar prej tyre, dhe as e frymëzuar prej Frymës së Shenjtë.[4]

Por përse duhet të marrin nën studim dhe përdorim këtë kredo?

Arsyeja që ne kemi për ta quajtur atë “Kredoja e Apostujve,” ka të bëjë me doktrinën dhe qëllimin që ajo përmbush. Ajo përmban doktrinën apostolike dhe pikat kryesore të predikimit apostolik. Për këtë arsye mund të themi se kjo kredo është si ajo e besimit dhe e predikimit të Apostujve. Si një përmbledhje e tyre, dhe për aq kohë sa i qëndron besnike mësimit apostolik, ne mund të themi se kjo është Kredoja e Apostujve. John Calvin shkroi:

Unë e quaj atë Kredoja e Apostujve pa u merakosur shumë për autorësinë e saj sepse edhe etërit e hershëm e konsideruan atë gjithnjë që të ishte një përmbledhje e mësimit të tyre (apostujve)…e kështu e gjykojmë atë të jetë e padebatueshme, dhe e vemja gjë që ka rëndësi për ne, është fakti që e tërë historia e besimit tonë përmblidhet në të, në një mënyrë të saktë dhe në renditjen e duhur, dhe se kjo kredo nuk përmban asgjë që nuk garantohet e mësohet nga vetë Shkrimi i Shenjtë.[5]

Për këtë arsye pra ajo mund të quhet kredoja e apostujve dhe konsiderot sot nga të gjithë një kredo ekumenike përreth së cilës të Krishterët të çdo lloj denominacioni mund të mbillen në unitet.

Në fakt kredoja është zgjerimi i Mateut 28:19: “Shkoni, pra, dhe bëni dishepuj nga të gjithë popujt duke i pagëzuar në emër të Atit e të Birit e të Frymës së Shenjtë.” Etërit e Kishës së Hershme besuan se Mateu 28:19 ishte kredoja që Jezusi i pat dhënë Kishës.

Është pikërisht besimi i Kishës mbi Atin, Birin dhe Frymën e Shenjtë që kjo kredo përkufizon, dhe ka shumë mundësi që kjo kredo u konstruktua kështu për të rrëfyer besimin e Kishës mbi këto doktrina madhështore e themeltare, të cilat kishin qenë që nga fillimet e saj thelbi i predikimit apostolik e misionar.[6]

Athanasi i Aleksandrisë (296-373 A.D) shkroi: “Përmbledhja e tërë besimit tonë gjendet në fjalët e pagëzimit të Krishterë, ‘Shkoni, pra, dhe bëni dishepuj nga të gjithë popujt duke i pagëzuar në emër të Atit e të Birit e të Frymës së Shenjtë.’”[7] Po kështu Augustini shkroi, “Zoti ynë Jezus Krisht, pas ngjalljes së tij të lavdishme prej të vdekurit, dhe pak para ngjitjes tek Ati, i besoi si trashëgimi dishepujve të tij këto mistere të besimit duke u thënë, ‘Shkoni, pra, dhe bëni dishepuj nga të gjithë popujt duke i pagëzuar në emër të Atit e të Birit e të Frymës së Shenjtë’”[8]

Ati i famshëm i Kishës së Hershme, Ambrozi i Milanit është i pari që e përmend Kredon e Apostujve në një letër të tij në vitin 389 A.D.[9] Më pas, nxënësi i tij, Augustini i Hippos gjithashtu ndërton një metodë instruktimi për të krishterët mbi këtë kredo.[10] Por kemi evidenca historike që kjo kredo ishte rrëfimi i kishës edhe shumë kohë para këtyre etërve. Tertulliani (160-225 A.D) na ka lënë një formë të hershme të saj që në vitin 220, dhe madje edhe para tij, Ireneasi (130-202) kryepastori i Lionit dokumenton ekzistencën e kësaj kredoje tashmë në formim e sipër. Historiani Philip Schaff ka dokumentar evolucionin e kësaj kredoje nga shkrimet e Etërve të Kishës së Hershme,[11] ndërsa studiues të tjerë kanë argumentuar bindshëm se që nga vitet 180 A.D. kemi një kredo të shkruar dhe në përdorim, edhe pse jo në këtë formë siç e kemi sot.[12]

Përdorimi i Kredos

Siç u tha më lart, kredoja është zgjerimi i Mateut 28:19 dhe ka një strukturë të trefishtë, për të reflektuar kështu Trininë. Në format e hershme të saj, ajo kishte një strukture pyetësori dhe ishte rrëfimi publik i besimit që bëhej nga besimtari i ri përpara dhe gjatë momentit të pagëzimit.

Besimtarit të ri i bëhej tre herë pyetja; Çfarë beson? Dhe ndërsa ai deklaronte-“Unë besoj në Perëndinë Atin e Gjithëpushtetshëm, krijuesin e qiellit dhe të tokës,” drejtuesi i kishës derdhte ujë mbi kokë duke thënë-“Unë të pagëzoj në Emër të Atit.”

Më pas pyetja bëhej përsëri, dhe përgjigja që vinte prej besimtarit ishte-“Unë besoj në Jezu Krishtin, Birin e tij të vetëm, i cili u mbars nga Fryma e Shenjtë, u lind nga Virgjëresha Mary, i cili vuajti nën Pontius Pilate, u kryqëzua, vdiq e u varros; ai  zbriti në ferr; ditën e tretë ai u çua prej së vdekurish, u ngjit në parajsë dhe ulet në krahun e djathtë të Perëndisë, Atit të Gjithëpushtetshëm, prej nga do të vijë të gjykojë të gjallët dhe të vdekurit,” drejtuesi i kishës derdhte përsëri ujë mbi kokën e tij duke i thënë-“Unë të pagëzoj në Emër të Birit.”

Herën e tretë besimtari rrëfente-“Unë besoj në Frymën e Shenjtë, Kishën e shenjtë të përgjithshme, bashkësinë e shenjtorëve, faljen e mëkateve, ngjalljen e trupit dhe jetën e përjetshme,” dhe përsëri drejtuesi i kishës derdhte ujë mbi kokën e tij duke i thënë-“Unë të pagëzoj në Emër të Frymës së Shenjtë, Amen.”

Kështu, që nga fillimet e saj, kredoja përdorej gjatë shërbesës së adhurimit. Ajo ishte një shprehje personale e besimit, por që bëhej publikisht nga një njeri që mund të mos e njihte Biblën dhe doktrinën Kristiane në tërësi dhe thellësi të saj, por kishte instruktimin e njohjen e mjaftueshme e shpëtuese për tu bërë trup i Krishtit. Besimtarët e rinj e mësonin këtë kredo dhe kuptimin e saj pas një kohe të konsiderueshme instruktimi, që do të thotë se që nga fillesat e saj, kredoja ishte jo vetëm një element i shërbesës publike të adhurimit të Perëndisë ditën e Diel, por ishte gjithashtu edhe plani mësimor për instruktimin e dishepullimin e besimtarëve të rinj, që është edhe qëllimi i këtij libri.

Që në fillesat e saj Kisha Ungjillore apo Protestante siç njihej në ato kohë, përqafoi si përdorimin e Kredos së Apostujve për qëllime liturgjike, pra ajo recitohej njëzëri nga bashkësia diku nga fillimi i shërbesës, por edhe për instruktim. Martin Luter shkroi një komentar të shkurtër mbi këtë kredo për instruktimin e fëmijëve të vegjël.[13] Institute of Christian Religion, vepra madhështore teologjike e Reformatorit John Calvin është e strukturuar përreth Kredos së Apostujve dhe është në fakt një shtjellim i saj.[14] Calvin e shkroi këtë vepër për ti provuar drejtuesve fetarë dhe politikë Evropianë, se besimi i ri protestant / ungjillor nuk ishte një besim i ri, por i vjetër sa edhe vetë Kisha, se i përmbahej mësimit biblik dhe se përqafonte doktrinat apostolike si ato që gjendeshin në Kredon e kredove. Ndërsa reformatori Holandez Herman Witsius shkroi një komentar voluminoz prej katër volumesh mbi Kredon e Apostujve.[15] Që nga kjo kohë, pastorë e teologë të çdo gjeneratë e denominacioni nuk kanë reshtur të shkruari tekste instruktimi mbi këtë kredo.

Struktura e Kredos

Së pari, kjo kredo është Trinitariane. Siç u tha më lart, kredoja ka një strukturë të trefishtë, pasi na instrukton mbi personin dhe veprën e gjithsecilit prej tre personave të Trinisë. Ajo fillon me Atin, atributet dhe veprën e tij, vazhdon me personin dhe veprën e Birit, dhe përfundon me personin dhe veprën e Frymës që aplikon veprën e Kryqit në jetën e Kishës dhe të besimtarit deri në përjetësi.

Së dyti, kjo kredo është historike. Bukuria e kësaj kredoje qëndron edhe në faktin se ajo tregon një histori, historinë e shpëtimit tonë në renditje kronologjike. Perëndia është në fillim, Ai krijon; më pas Ai dërgoi Birin, të ngjizur e lindur në mënyrë të mrekullueshme prej një virgjëreshe, i cili lindi, vuan, vdes e ngrihet, e që sot mbretëron si Perëndi fitimtar duke drejtuar historinë për drejt konsumimin përfundimtar që përfundon me ringjalljen e madhe dhe gjykimin e tërë botës. Dhe më pas, i dërguar, Fryma agon mbi Kishën, bashkësinë e shenjtorëve për ti dhënë jetë asaj, faljen e mëkateve, e madje edhe ngjalljen e trupit për në jetën e përjetshme. Bibla na tregon këtë histori shpëtimi, dhe po kështu bën edhe kredoja jonë, sepse edhe vetë jetët tona janë historia e aplikimit të shpëtimit në ne.

Së treti kjo kredo është faktuale. Ajo nuk është një liste ligjesh, teorish a spekulimesh. Ajo është një listë faktesh që kanë ndodhur në kohë dhe në hapësirë. Njeriut modern mund të mos i pëlqejnë shumë gjëra, dhe mund të ketë shumë opinione të ndryshme mbi Biblen, Krishterimin edhe Perëndinë. Çdo njeri mund të ketë opinionet e tij, por jo faktet e tij. Faktet janë ato që janë. Njeriu mund të injorojmë Perëndinë dhe të insistojë që ai nuk ekziston, por kjo nuk e ndryshon faktin që Ai është Ati i gjithëpushtetshëm, Krijues i qiellit e i Tokës.

Së katërti, kredoja gjithashtu mban edhe balancën e duhur për sa i përket prioriteteve. Historia e shpëtimit tonë buron sipas Kredos nga Perëndia drejt nesh dhe jo anasjelltas. Historia nuk fillon me ne por kur Perëndia e fillon atë (Jobi 38:4). Sa ndryshe është ky rrëfim nga dëshmia që buron nga fjalët dhe jeta e shumë besimtarëve që e vënë veten e tyre në qendër të ekzistencës së Perëndisë dhe të shpëtimit të siguruar prej Krishtit. Aq më tepër që nëse ne e njohim Perëndinë, kjo nuk është sepse ne ishim shpirtërorë apo të zgjuar. “Njeriu natyror nuk i rrok gjërat që janë të Frymës së Shenjtë; sepse për të janë marrëzi dhe nuk mund t’i njohë; sepse ato gjykohen frymërisht” (1 Kor. 2:14). Kjo është sepse Biri është ai që na e ka bërë të njohur Atin (Gjo. 14:9). Krishti tha “Askush s’e pa Perëndinë kurrë; i vetëmlinduri Bir, që është në gjirin e t’Et, është ai që e ka bërë të njohur,” (Gjo. 1:18). Ati është ai që na deshi ne i pari (1 Gjo. 4:19), dhe që na u vet-zbulua (Heb. 1:1-2), duke na zbuluar kështu mëshirshëm zemrën e tij ndaj nesh përmes historisë së shpëtimit në Bibël.

Së pesti, kjo kredo është Kristo-Centrik. Ajo ka në qendër të saj jetën dhe veprën e Krishtit. Nga 109 fjalë, 73 prej tyre kanë të bëjnë me Krishtin. Në mënyrën e saj, Kredoja mburret me dhe prezanton ungjillin. Cili është qëllimi i ungjillit? Të flasë për lumturinë tënde? Të flasë për shpëtimin nga flakët e ferrit? Të flasë për profecitë e gjuhët e panjohura apo pagëzimin me Frymën e Shenjtë? Të flasë për fundin e botës? Të flasë për pendimin, besimin, rilindjen, apo dishepullimin? Jo! Ungjilli flet vetëm për Krishtin. Apostulli Pal tha:

Tani, o vëllezër, po ju deklaroj ungjillin që ju kam shpallur dhe që ju e keni marrë dhe mbi të cilin ju qëndroni, dhe me anë të të cilit ju jeni shpëtuar, nëse do ta mbani fjalën që ju kanë predikuar, veç nëse besuat kot. Sepse unë ju kam transmetuar para së gjithash ato që edhe unë vetë i kam marrë, se Krishti vdiq për mëkatet tona sipas Shkrimeve, se u varros dhe u ringjall të tretën ditë, sipas Shkrimeve, edhe se iu shfaq Kefës dhe pastaj të dymbëdhjetëve. Pastaj iu shfaq një herë të vetme më shumë se pesëqind vëllezërve, prej të cilëve më të shumtët rrojnë edhe sot, kurse disa kanë rënë në gjumë. Më pas iu shfaq Jakobit dhe pastaj të gjithë apostujve. Më së fundi m’u shfaq edhe mua, si në dështimit. (1 Kor. 15:1-8)

Ky Kristocentrizëm i Kredos na tregon dy gjëra për Kishën e Hershme: Së pari, Kisha e hershme predikonte doktrinë dhe kishte në qendër të saj Krishtin, Së dyti, heretikët e asaj kohe e kishin sulmuar Ungjillin pikërisht në pikën e saj më qendrore, tek Doktrina e Jetës dhe Veprës së Krishtit.

Së fundi, kjo kredo ka një frymë pozitive dhe ndërtuese. Ndryshe nga disa kredo të tjera bashkëkohore, si ajo që njihet si Kredoja e Athanasit, që është e mbushur me kërcënime e mallkime kundra heretikëve, Kredoja e Apostujve ka një ton pozitiv, rrëfyes e ndërtues. Pa ju trembur deklarimit të së vërtetës, konstruktuesit e Kredos rrëfyen atë që besonin dhe e bënë këtë gjë me mjaft hir e përulësi.

Kufizimet e Kredos

Kredoja e Apostujve nuk është e përsosur. Sigurisht që asnjë kredo, katekizëm apo rrëfim besimi nuk mund të jetë. Vetëm Fjala e Perëndisë, sepse është e frymëzuar nga vetë Perëndia mund të jetë pa gabime. Kredot, si produkte njerëzore mund të gabojnë, dhe duhet të ngelen standarde teologjike të nënrenditura dhe të varura nga Bibla, dhe kredot duhet të pranohen si autoritete doktrinare vetëm për aq larg sa në mënyrë besnike përfaqësojnë dhe përmbledhin doktrinën biblike. Në këtë drejtim, par aq sa thotë, Kredoja e Apostujve është plotësisht e saktë. Kufizimet e Kredos kanë të bëjmë me ato që nuk thotë.

Kredoja nuk përmend doktrina themelore si ajo e Shfajësimit vetëm përmes besimit në Krishtin; e Frymëzimit të Biblës; e Sovranitetit të Perëndisë në shpëtimin e mëkatarëve; e Sakramentit të Pagëzimit dhe të Darkës së Zotit. Aq më pak Kredoja nuk përmend doktrina të dyta edhe pse po aq të rëndësishme si ajo e mënyrës së administrimit të Kishës apo e martesës. Si rrjedhim, shumë persona dhe Kisha që ne nuk do ti konsideronim që të Krishterët biblikë apo si Kisha të vërteta mund ti aderohen kësaj Kredoje. Dëshmitarët e Jehovait dhe Mormonët mund të thonë, ‘Unë besoj në Perëndinë Atin e Gjithëpushtetshëm, krijuesin e qiellit dhe të tokës.’ Kisha Katolike e Romës mund ta recitojë me ndërgjegje të pastër këtë kredo, edhe pse kjo Kishë mohon se shpëtimi është vetëm nga Hiri, vetëm përmes instrumentit të besimit që vihet vetëm në Krishtin. Madje edhe teologët liberalë mund të nënshkruajnë në fund të kredos sepse ajo nuk flet për doktrinën e frymëzimit të Biblës dhe për çështjet e seksualitetit njerëzor. Kjo është arsyeja, që kredoja duhet marrë dhe përdorur për aq sa na shërben, dhe shumë madje, por gjithmonë duhet suplementuar më rrëfime më të plota të besimit si Kredoja e Nikeas, Kredoja e Kalcedonit, dhe Rrëfimi i Uestminsterit. Në vetvete, Kredoja e Apostujve nuk është e tërë e vërteta Biblike, por për aq larg sa shkon, ajo është plotësisht e vërtetë, dhe për këtë arsye ajo ka qenë shumë e vlefshme dhe shume e dashur për Kishën e Krishtit në çdo vend e epokë ta saj.

Dhe kështu është për të ardhur keq që shumë pak të Krishterë e njohin dhe janë në gjendje që ta riprodhojnë nga memoria këtë kredo. Historikisht, memorizimi i kësaj kredoje ka qenë i detyrueshëm si për fëmijët që vinin në Kishë ashtu edhe për ata që besonin e pagëzoheshin pas asaj moshe. Kjo Kredo dikur recitohej njëzëri nga të Krishterët çdo të diel gjatë shërbesës së adhurimit. Humbja e këtyre praktikave është humbje për Kishën. Në një kohë kur kudo nëpër botë, të Krishterët duhet të qëndrojnë të bashkuar përreth trungut të besimit Kristian, tendenca e Kishës është defragmentarizimi doktrinal, insistimi i pa mend që doktrina është përçarëse, dhe refuzimi për të pranuar se uniteti të cilin kërkon Apostulli Pal kur thotë “ruani unitetin e Frymës në lidhjen e paqes”(Efe. 4:3) sigurohet vetëm kur kemi unitet përreth doktrinave Apostolike të “besimit dhe të njohjes së Birit të Perëndisë” (Efe. 4:13). Ne duhet të zbulojmë e vlerësojmë urtësinë e të vjetërve në konstruktimin e Kredos së Apostujve. Ndërsa fryma e kohës moderne është arrogante, nihiliste dhe zhvlerësuese për urtësinë e të vjetërve, Perëndia thotë “Ndaluni nëpër rrugë dhe shikoni, pyesni për shtigjet e vjetra, ku është rruga e mirë, dhe ecni nëpër të; kështu do të gjeni prehje për shpirtrat tuaj” (Jeremia 6:16).

 

 

 

 

[1] F. B. Meyer, The Creed of Creeds: A Series of Short Expositions of the Apostles’ Creed (New York: Revell, 1906).

[2] Kelly, J. N. D., Rufinus, Rufinus: A Commentary on the Apostles’ Creed (Westminster, Maryland: The Newman Press, 1955).

[3] J N D Kelly, Early Christian Creeds (Hoboken: Taylor and Francis, 2014), 4.

[4] Kisha Katolike e ka ndryshuar qëndrimin e saj ndaj kredos. Ne Katekizmin e Kishës Katolike, botim i vitit 1994 thuhet: “Kredoja e Apostujve quhet kështu sepse me të drejtë është një përmbledhje besnike e besimit apostolik.” (Catholic Church, Catechism of the Catholic Church (Vatican City : Chicago, IL: Libreria Editrice Vaticana ; [distributed by] Loyola University Press, 1994), faqe 53, par. 194).

[5] Jean Calvin and Ford Lewis Battles, Calvin: Institutes of the Christian Religion (Louisville, Ky.: Westminster John Knox Press, 2001), II.xvi.18.

[6] William Barclay, The Apostles’ Creed (Louisville, Ky.: Westminster John Knox Press, 1998), 3.

[7] Herman,  Fraser, Donald,, Witsius, Sacred Dissertations : On What Is Commonly Called the Apostles’ Creed (Escondido, CA; Phillipsburg, NJ: The den Dulk Christian Foundation ; Dist. by Presbyterian and Reformed Pub. Co., 1993), 12.

[8] Ibid., 12.

[9] Ambrose, The Letters of S. Ambrose, Bishop of Milan (Oxford: J. Parker, 1881), 284.

[10] Augustine, The Augustine Catechism : The Enchiridion on Faith, Hope, and Charity (Hyde Park, N.Y.: New City Press, 2008), 35.

[11] Philip., Schaff, David S., Schaff, The Creeds of Christendom: with a History and Critical Notes (Grand Rapids, Mich.: Baker Book House, 1983), 52-56.

[12] F. L. Cross and Elizabeth A. Livingstone, eds., The Oxford Dictionary of the Christian Church, 3rd ed. rev. (Oxford ; New York: Oxford University Press, 2005), 90. Henry Scowcroft Bettenson ,, Documents of the Christian Church (London; New York: Oxford University Press, 1963), 23. Joseph H. Lynch, The Medieval Church : A Brief History (London; New York: Longman, 1992), 7.

[13] Martin, Luther, Lee Wolf, Bertram, Reformation Writings of Martin Luther (Cambridge: James Clarke, 2002).

[14] Jean Calvin and Ford Lewis Battles, Calvin: Institutes of the Christian Religion (Louisville, Ky.: Westminster John Knox Press, 2001).

[15] Herman, , Fraser, Donald,, Witsius, Sacred Dissertations : On What Is Commonly Called the Apostles’ Creed (Escondido, CA; Phillipsburg, NJ: The den Dulk Christian Foundation ; Dist. by Presbyterian and Reformed Pub. Co., 1993).

Kredot e Katekizmat

Nga Leonard Doka

Mbi Kredot…    

Fjala kredo vjen nga latinishtja, qe do te thote “une besoj”. Kur Jezusi pyet Pjetrin “Kush besoni se jam une”, ky i fundit u pergjigj “Ti je Krishti, Biri i Perendise se gjalle (Mat. 16:15-16). Ajo eshte nje rrefim publik dhe deshmi publike. Ne Bibel na kerkohet qe te shpallim besimin (Mat.10:32-33) qe heret kisha ka formuluar nje permbledhje doktrinore per rrefim e udhezim publik. Kredo me e perhapur, njohur e perdorur eshte ajo qe quhet Kredo e Apostujve:

Besoj te Perendia Ati i plotfuqishem; beresi i qiellit dhe dheut dhe ne Jezu Krishtin, Birin e tij te vetemlindur, Zotin tone. Ai u ngjiz nga Fryma e Shenjte, lindi nga virgjeresha Mari. Vuajti nen poncin Pilat, u kryqezua, vdiq e u varros. Ai zbriti ne Hades. Te treten dite u ngjall dhe u ngjit ne te djathte te Perendise Atit te Plotfuqishem, pewj nga do te vije per te gjykuar te gjallet e te vdekurit. Besoj ne Frymen e Shenjte, kishen e shenjte mbareboterore, bashkesine e shenjtoreve, faljen e mekateve, ngjalljen e trupit dhe jeten e perjetshme.

     Martin Luteri ka thene se nuk ka deklarate me te shkurter e koncize, e te pershtatshme per perdorim publik, duke permbledhur bazat e besimit. Kredo ne vend qe te fokusohet ne ndjenjat personale apo pervojat, na drejton te vepra objektive e Perendise ne histori, per ne. Na largon nga subjektiviteti i jeteve tona ne dicka qe eshte kryer tashme. Para belbezimit te besimtareve ne sherbesen e adhurimit, shpallja e Kredos me dashuri e entuziazem eshte nje pervoje besimi. Te nxit shume me shume per ta praktikuar besimin sesa thjesht ta shpallim. Shume te krishtereve ungjillore u ngjall dyshime perdorimi i kredove ne adhurim, duke menduar se mungon spontaneiteti por cdo perseritje sjell tundimin e formalizmit apo mosmirenjohjes. Tre vaktet e ushqimit cdo dite, akti i dashurise, lutjet, te hapurit e adhurimit me lutje, etj. Tundimi per te harruar dhenesin nuk duhet te na beje qe te mohojme dhuratat. Ato jane ne vetvete bekime dhe mundesi per mirenjohje. Edhe kishat me anti-liturgjike i zhvillojne traditat e tyre. Ceshtja eshte qe te mos adhurojme pa njohje e dashuri.

     Dëshmitarët e Jehovait, Mormonët, myslimanët e të tjerë shpallin se i besojnë biblës. Por çeshtja e vërtetë është a besojnë ata çfarë bibla mëson? . Slogani “Asnjë kredo përveç biblës” është i kotë, sepse nuk të jep mjet dallimi midis grupeve kuktike apo heretike dhe Kishës së Zotit Krisht. Rreziku është real që autoriteti e mjaftueshmëria r Biblës do të mbytet nga kredo e pohime njerëzore, por frika e abuzimit të tyre nuk mjafton që të përjashtohen nga adhurimi apo jeta kishtare. Ato përbëjnë një shërbim të dobishëm në jetën e kishës.

     Dy kredot ekumenike të kishës janë përdorur për shumë shekuj në adhurimin publik të kishës. A duhet ta vazhdojmë praktikën? Çfarë ndodh kur i recitojmë ato në adhurim? Por që të jemi besnikë ndaj Biblës, këto kredo duhen përdorur, sepse ajo kërkon që ta shprehim publikisht besimin tone në gjuhë precise. Kur dikush të pyet se çfarë beson si i krishterë, duhet t’i përgjigjesh me një përmbledhje të asaj që beson se mëson Fjala. Mund të thuash : Besoj se Bibla mëson…besoj se…(jo domosdo duhet përdorur Kredo e Apostujve, por diçka e tillë që përmbledh saktë besimin). Edhe ata që pretendojnë se nuk kanë kredo kanë në fakt një të tillë. Bibla e kërkon që të bëjmë një pohim personal e publik të besimit (Mat. 10:32-33; 16:13-17; Gjoni 6:66-69; Rom. 10:9-10; 1 Tim. 6:13).

     Kredoja është e pashmangshme, por çështja është a do të jetë kredo personale një përmbledhje e saktë dhe besnike e besimit të krishterë? Sa here që një pastor ngjitet në podium, ai i shpjegon bashkësisë çfarë beson se shkrimi mëson. Ai thotë “unë besoj (kredo-latinisht) se ky pasazh do të thotë…. A duhet t’i refuzojë bashkësia shpjegimet e përmbledhjet e tij suplementare ndaj biblës, me sloganin “asnjë kredo përveç Krishtit apo biblës”? Sigurisht që jo. Ne e njohim ndryshimin midis autoritetit dytësor të fjalëve shpjeguese të pastorit (kredos së tij) dhe atij kryesor të Fjalës së Perëndisë. Akoma më shumë, kredot historike na pajisin jo thjesht me kredon e një pastori të asaj që mëson bibla, por me kredon e kishës së lashtë të të gjitha kohërave! Sa më shumë autoritet ka Kredo e Apostujve se predikimi i një pastori, si përmbledhje e besimit apostolik.

     Këto kredo janë rrëfyer nga kisha universale. Atëherë, nëse Fryma e Shenjtë e ka drejtuar kishën në këto përmbledhje të besimit, ne duhet të mendojmë mirë para se t’i refuzojmë ato. Kur i recitojmë në dielave në mëngjes, ti bashkohesh me bashkësinë e shenjtorëve, duke u solidarizuar me kishën e të gjitha kohërave. Kur këto kredo hiqen nga shërbesa, siç ndodh në shumë kisha ungjillore, ato zëvendësohen nga të tjera që nuk mund të jenë kurrë “katolike” apo universale.

Një fjalë për katekizmat..

     Shumë të krishterë kanë një dyshim të madh ndaj katekizmave, duke i parë si të kishës katolike të Romës. Ata mendojnë po ashtu se nëse Bibla predikohet, atëherë katekizmat s’janë të nevojshme. Ka dhe një prirje ndaj përvojave, sa kundërshtojnë doktrinën precise apo formulimin e saj. Kisha e hershme ka qenë shumë familjare me largimin nga besimi të besimtarëve të shpallur, që e nxiste atë të kultivonte metoda për të udhëzuar të konvertuarit para pagëzimit. Kjo periudhë instruktimi edhe nëpërmjet katekizmave e lejonte katekumenin (kandidatin që do të pagëzohej) që të vendoste nëse donte t’i nënshtrohej pagëzimit të krishterë dhe i jepte mundësi kishës që të dallonte vërtetësinë e konvertimit. Pastaj, pas një periudhe agjërimi dhe lutje me kishën, kandidatët pagëzoheshin. Katekizmat përdoreshin pra për ruajtjen e pastërtisë së kishës.

    Etër të kishës si Tertuliani dhe Augustini kanë shërbyer si katekistë në kishë. Julian apostati (v.360 pas Kr.) i druhej aq shumë efektshmërisë së këtij përdorimi saqë i mbylli tërë shkollat e krishtera dhe vendet e literaturës publike dhe e ndaloi mësimin e të rinjve.

    Më vonë, Sharlemanje insistoi që çdo i pagëzuar duhet të dijë të paktën Lutjen e Zotit dhe Kredon. Por epoka e artë e katekizmave ishte gjatë reformacionit. Si Luteri edhe Kalvini u jepnin përparësi udhëzimit katekizmor dhe e shihnin suksesin e reformacionit si të varur nga besnikëria e protestantëve ndaj këtij procesi. Ja çfarë i shkruan Kalvini protektorit të Eduardit të VI, Somersetit, më 1548: “Më beso, lartmadhëri, se Kisha e Perëndisë nuk mund të ruhet pa katekizmin, se është si fara që duhet të ruhet që gruri të mos mbarojë por edhe të shtohet, ndaj nëse dëshiron që të kesh një punë të qëndrueshme, mundohu që të vegjlit të udhëzohen në një katekizëm të mirë”. Katekizma e Hedelbergut dhe ajo e Uestminsterit kanë pasur një ndikim të madh mbi protestantizmin. Ajo e Heidelbergut, nis me dy pyetje që vendosin formatin për tërë mbetjen e dokumentit.

Pyet. Kush është i vetmi ngushëllim i juaji në jetë dhe vdekje?

Përgj. Që unë, me trup dhe me shpirt,a në jetë dhe vdekje, nuk jam i vetvetes,b por i përkas Shpëtimtarit tim besnik Jezus Krishtit,c i cili me gjakund e Tij të çmuar ka larë plotësisht të gjitha mëkatet e mia,e dhe më ka çliruar mua nga e gjithë fuqia e djallit,f dhe kështu më ruan muag që pa vullnetin e Atit tim qiellor asnjë fije floku të mos më bjerë,h që vërtet të gjitha gjërat të mund të jenë nën shërbim për shpëtimin tim,i për këtë arsye me anë të Frymës së Tij të Shenjtë Ai më siguron mua për jetën e përjetshme,j dhe më bën mua, që me gjithë shpirt, që këtej e tutje, të jem i vullnetshëm dhe i gatshëm për të jetuar në Të.

     Megjithëse me qindra katekizma janë shkruar në Angli, në shekullin e 17-të, më ndikueset kanë qenë ato që dolën nga Asembleja e Uestminsterit, ajo e Shkurtër dhe e Zgjeruar. Xhon Bunian thotë: “Katekizma është një udhëzim për të paditurit, që Perëndia ta bekojë për zgjimin e shumë shpirtrave dhe shpëtimin me anë të besimit në Krishtin”. Kurse puritanët i përdornin katekizmat si mjete ungjillëzuese. Edhe baptistët, duke përfshirë ato jugorë prodhuan një sërë katekizmash dhe i kanë përdorur në mënyra të ndryshme. Përveç mësimeve nga historia, shkrimi vetë na nxit që t’i përdorim. Metju Henri, një studiues biblik puritan thotë: “Katekizmat kanë një dobi aq të efektshme ndaj predikimit të Fjalës, sa kishte ofiqi i Gjon Pagëzuesit ndaj Krishtit, përgatit udhën dhe drejton rrugën”. Marrëdhënia midis udhëzimit përgatitor dhe pastërtisë së adhurimit është ndërthurur në historinë e Izraelit. Populli urdhërohej që t’i mësonte fëmijëve në rrugët e Perëndisë. Kur një fëmijë izraelit pyeste të atin “Ç’kuptim kanë dëshmitë, statujat dhe gjykimet që Zoti Perëndi ju ka urdhëruar” prindi do t’i përgjigjej me një përmbledhje të veprave të fuqishme të Perëndisë për shpengimin e popullit (Ligji i Përt. 6:20-25). Dikush ka thënë se e tërë historia e Izraelit ka qenë përgatitje katekizmore për predikimin e Pjetrit në Ditën e Rrëshajave (Veprat 2:16). Apolli, para se të takohej me Akuilën dhe Prishilën ishte “katekizmuar” në rrugët e Zotit dhe po mësonte besnikërisht gjërat që kishin të bënin me Krishtin (Veprat 18:25). Ç’efektshmëri vetëm nga ky “katekizmimim” i tij!

     Shkrimi e mbështet këtë metodë. Ligji i Përt.6 “Dhe këto fjalë që sot po të urdhëroj do të mbeten në zemrën tënde; do t’ua ngulitësh bijve të tu, do të flasësh për to kur rri ulur në shtëpinë tënde, kur ecën rrugës, kur ke rënë në shtrat dhe kur çohesh. Do t’i lidhësh si një shenjë në dorë, do të jenë si shirita midis syve, dhe do t’i shkruash mbi pllakat e shtëpisë sate dhe mbi portat e tua”. Ky lloj instruktimi përfshinte mësimin përmendësh të bazave kryesore. Edhe meditimi nuk ndodh pa një përmbajtje ekzistuese dhe meditimi i përshkruar te Ps.119, mbi Ligjin, është i lidhur domosdo me këtë metodë udhëzimi. Pra, shihet qartë se katekizma ndihmon në ngulitjen e Ligjit apo të vërtetave.

     Studiuesit i shohin përmbledhjet e besimit, në formë pohimi të besimit apo katekizëm, në Dhiatën e Re. Ato shërbejnë për nxitje, këshillim, ndërtim e paralajmërim. Këto copëza pohimesh të tilla duken në pasazhe të tilla si Efes. 4:4-6; 1 Tim. 1:15-17; 3:12-16; 2 Tim. 1:8-10; 2:11-13; and Titit 1:11-14.

     Fraza “thënie besnike” te Tim.1:15 dhe 3:1 dhe 4:9, paraqet një formulë konfesionale apo madje katekizmore. “Krishti Jezus erdhi në botë për të shpëtuar mëkatarët”. Pohimi i Palit “Misteri i perëndishmërisë” nis me një frazë që ka një formë ndajfoljore të fjalës “rrefej” apo “pohoj” dhe përkthehet fjalë për fjalë “rrëfyeshmërisht e madhe”. Idiomatikisht dmth “pamohueshmërisht”. Duket se Pali e sheh këtë rrëfim si mburojë ndaj mësimeve të rreme, se te 1 Tim.4:6 ai paralajmëron Timoteun mbi gabimet e dualizmit asketik, që mohon mirësinë e krijimit dhe realitetin e mishërimit, vdekjes, ngjalljes dhe ngjitjes trupore të Krishtit në qiell. Fraza “fjalë besimi” te v.6 ka një marrëdhënie të fortë verbale ndaj “thënieve besnike” te 1:15, 3:1,4:9, and 2 Tim. 2:11. Një thënie besnike duket se mishëron fjalë që përmbledhin të vërteta të caktuara të besimit, që identidikohen me “doktrinën e shëndoshë” që Timoteu ndjek. Pali i kujton atij se ushqimi shpirtëror dhe doktrinor që ka marrë në fëmijëri është një themel i fortë dhe madje esencial për një shërbesë efektive me popullin e Perëndisë. Tomas Uatson dhe Metju Henri janë të bindur se “forma, modeli, standardi i fjalëve të shëndosha” janë një lloj katekizme: “parimet bazë të orakujve të Perëndisë”. Praktika e të mësuarit me modele të sakta verbale ishte vendosur mirë me mandat hyjnor në kulturën judaike. Disa kanë frikë se katekizmat kanë prirje që të zëvendësojnë shkrimet. Në dritën e rasteve ekstreme në mesjetë, kjo është e drejtë, por në fakt katekizmat na mësojnë qartë dhe saktë çfarë mëson Shkrimi.

Disa dobi praktike të katekizmës:

Eshtë praktike. Të kursen kohë nga saktësia formuluese dhe sistematike e të vërtetave. Shumë prindër mundohen me gjetjen e një mjeti për të krijuar diskutime shpirtërore dhe biblike me fëmijën. Disiplina e katekizmimit e tërheq prindin e fëmijën, studentin e mësuesin, së bashku në aktivitetin më të dobishëm dhe ndërtues-nënshtrimin e zemrës e mendjes ndaj mësimeve të Biblës. M.Henri thekson: “Katekizmimi juaj ju detyron që të shpenzoni së paku një farë kohe mirë dhe më pas të reflektoni me kënaqësi çastet tuaja të çmuara”. Së dyti, katekizma jep bazën ndërtuese prej nga mund të kuptohet Shkrimi. Kalvini e ka kuptuar këtë vërtetën e këtij parimi dhe e ka përdorur shkëlqyeshëm. Ai ka shkruar një katekizëm për të gjitha familjet gjenoveze dhe e shpjegon përkushtimin e tij ndaj këtyre ideve në parathënien ndaj botimit francez të 1545 të “Institutes of the Christian Religion”. Ai flet për përfitimet e kishës duke pasur me shkrim një trajtimin e çështjeve bazë, që përbëjnë të vërtetën e krishterë. Ata që e shfrytëzojnë mirë këtë avantazh do të “jenë gati që të përparojnë më shumë në shkollën e Perëndisë brenda një dite se një tjetër për tre muaj”, pasi ai e di bazën preferenciale të çdo fjalie dhe ka një standard prove për çdo gjë që i paraqitet”.

Ndonëse një katekizëm nuk përmban tërë bukurinë e Shkrimit, përmban “esencialet e besimit, themelet dhe shtyllat kryesore”. Sipas Henrit, katekizma është si një “hartë e tokës së premtuar, me ndihmën e së cilës mund të udhëtojmë me sytë tanë brenda një kohe të shkurtër”. Pra, katekizma nuk mund ta zëvendësojë biblën, ashtu si një hartë nuk e zëvendëson udhëtimin. Ashtu si harta ndihmon për udhëtimin, të nxit dhe të jep një ide të përgjithshme dhe udhëtimi të ndihmon që ta kuptosh hartën më mirë, edhe katekizma është ndaj Shkrimit.

Po ashtu, një bashkësi e katekizmuar sjell predikime dhe predikues më të mirë’. Sipas Uatsonit “Të predikosh pa katekizmim, është si të ndërtosh pa themel”. Autori i hebrenjve mundohet me vështirësi, pasi lexuesit e tij nuk ishin themeluar si duhet në parime themelore teologjike (Heb.5:11-14). Besimtarët janë në gjendje të ushqehen me qumështin e kulluar të fjalës dhe dimensioni pastoral i kullotjes së kopesë merr një nuancë të re dhe mjaft nxitëse.

Përdorimi tjetër i saj është dëshmia ndaj besimit tonë se shkrimi është i qartë dhe mund të mësohet sistematikisht.

Ajo ndihmon në prodhimin e mendjeve që janë të prirur ndaj logjikës dhe analizimit.

Katekizmimi biblik shërben për nxitjen e besimit në konfktin e besimtarit me botën, mishin e djallin.

Ato po ashtu sigurojnë themelin teologjik për të reformacion, zgjim shpirtëror dhe për shmangien e entuziazmit fanatik.

Ja si e përmbledh Spërxhën çështjen:

Në çështjet e doctrines, do të shihni bashkësi që shpesh kthehen në heterodoksë gjatë 30 apo 40 viteve, për shkak të mungesës së katekizmimit të fëmijëve në doktrinat esenciale të Ungjillit. Edhe sikur fëmijët të mos i kuptojnë tërë pyetjet e përgjigjet, thjesht që qëndrojnë në kujtesë, do të kenë një dobi të madhe kur të vijë mosha e kuptimit, që i njohin këto përkufizime të shkëlqyeshme të gjërave të Perëndisë…do të jetë bekim për ata, më i madhi…në jetë dhe vdekje, kohë e përjetësi, më i madhi që Perëndia mund të japë.